به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، سالروز وفات حضرت فاطمه معصومه (س)، دخت گرامی امام موسی کاظم (ع) و خواهر امام رضا (ع)، فرصت بازخوانی جایگاهی است که این بانوی بزرگ در تاریخ اسلام و مکتب تشیع به خود اختصاص داده است. هرچند عمر ایشان کوتاه بود، اما تأثیری که بر تاریخ شیعه گذاشتند، فراتر از بسیاری از حوادث بزرگ است. حضور کوتاه ایشان در قم و وفات در این شهر، منشأ تحولی شد که امروز به صورت مرکز علمی و معنوی جهان تشیع جلوه‌گر است.
حضرت معصومه (س) الگویی جاودان از علم، تقوا، هجرت در راه ولایت و هدایت جامعه‌اند. بررسی اقدامات ایشان و نقشی که در شکل‌گیری پایگاه‌های فکری و فرهنگی تشیع ایفا کردند، می‌تواند چراغی برای امروز ما باشد.
هجرتی در دفاع از ولایت
حضرت معصومه (س) در سال ۲۰۱ هجری قمری به همراه کاروانی از مدینه به سمت خراسان حرکت کردند تا به برادرشان امام رضا (ع) بپیوندند. این سفر در شرایطی انجام شد که شیعیان زیر فشار شدید حکومت عباسی قرار داشتند و نیاز به انسجام و رهبری داشتند. حرکت ایشان تنها یک سفر خانوادگی نبود، بلکه اقدامی در راستای حمایت از امامت و ولایت به شمار می‌رفت.
کاروان ایشان در مسیر با سختی‌ها و دشمنی‌های فراوان روبه‌رو شد. در ساوه، گروهی از عوامل عباسی به کاروان حمله کردند و بسیاری را به شهادت رساندند. حضرت معصومه (س) پس از این حادثه بیمار شدند و به قم منتقل شدند. همین حضور کوتاه در قم، سرآغاز تحولی عظیم در تاریخ اسلام شد.
قم؛ هدیه‌ای از برکت یک بانو
ورود حضرت معصومه (س) به قم، زمینه‌ساز تبدیل شدن این شهر به مرکز علمی و مذهبی شیعیان شد. بزرگان خاندان اشعری که در آن زمان در قم زندگی می‌کردند، از ایشان استقبال کردند و با وفات ایشان در همین شهر، قم به جایگاه ویژه‌ای دست یافت.
حجت‌الاسلام عمران احمدی استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: اگر امروز قم پایتخت علمی تشیع است، این جایگاه را مدیون حضور حضرت معصومه (س) هستیم.
وی افزود: همان‌طور که رزمندگان در دوران دفاع مقدس از مرزهای جغرافیایی پاسداری کردند، حضرت معصومه (س) از مرزهای اعتقادی و فکری شیعه حراست کردند و پایگاهی را بنا نهادند که امروز میلیون‌ها انسان از آن بهره‌مند می‌شوند.
اقدامات و نقش‌های تاریخی حضرت معصومه (س)
با وجود عمر کوتاه، اقدامات و نقش‌های حضرت معصومه (س) بسیار اثرگذار بود:
نقل و نشر حدیث؛ ایشان از معدود زنان راوی احادیث اهل‌بیت (ع) بودند و بسیاری از معارف شیعی به واسطه نقل‌های ایشان به ما رسیده است.
تقویت جایگاه ولایت؛ سفر ایشان به سوی امام رضا (ع) بیانگر اهمیت اطاعت از امام‌زمان خویش بود.
ایجاد پایگاه علمی؛ حضور ایشان در قم سبب شد که علمای شیعه از سراسر جهان اسلام به این شهر بیایند و حوزه علمیه شکل گیرد.
الگوسازی برای بانوان؛ ایشان با علم و تقوای خود، نشان دادند که زنان می‌توانند در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی نقشی فعال ایفا کنند.
حضرت معصومه (س) حلقه وصل شیعیان بودند
محمد احمدی، استاد دانشگاه ایلام در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: حضرت معصومه (س) در واقع حلقه وصل شیعیان در یک مقطع بحرانی بودند؛ حضور ایشان در قم نه تنها موجب شکل‌گیری حوزه علمیه شد، بلکه هویتی تازه به جامعه شیعه داد.
احمدی گفت: اگر قم امروز قلب تپنده شیعه است، این نتیجه همان انتخاب آگاهانه حضرت معصومه (س) برای هجرت و ماندن در این شهر است.
الگویی برای زنان مسلمان
حضرت معصومه (س) نمونه‌ای درخشان از حضور اجتماعی زنان در تاریخ اسلام‌اند. ایرج مرادی، پژوهشگر ایلامی، گفت: این بانو ثابت کرد که زن مسلمان می‌تواند نه تنها در عرصه خانواده، بلکه در حوزه علم و اجتماع نیز نقشی تعیین‌کننده داشته باشد. هجرت ایشان یک پیام روشن داشت: زنان هم می‌توانند پرچم‌دار دفاع از ولایت باشند.
در ایلام نیز، بسیاری از بانوان طلبه و دانشگاهی، حضرت معصومه (س) را الگوی علمی و معنوی خود معرفی می‌کنند و معتقدند که تأسی به ایشان به معنای تعهد به علم‌آموزی و ایفای نقش اجتماعی در کنار حفظ ارزش‌های دینی است.
نقش تربیتی و فرهنگی
حضرت معصومه (س) علاوه بر جایگاه علمی، نقشی عمیق در تربیت فرهنگی جامعه داشتند. شخصیت ایشان همواره به‌عنوان الگویی از عفاف، عبادت و زهد معرفی شده است. این خصایص سبب شد که حتی پس از رحلت، بارگاه ایشان به مکانی برای تزکیه و تحول معنوی زائران تبدیل شود.
زندگی حضرت معصومه (س) نشان می‌دهد زن می‌تواند مروج فرهنگ دینی در جامعه باشد. به باور او، طلبه‌های امروز باید با الهام از این بانوی گرامی، نقش فعالی در هدایت نسل جوان داشته باشند.
تأثیر حضور ایشان بر تاریخ قم
رحلت حضرت معصومه (س) در قم، این شهر را به نقطه ثقل تشیع تبدیل کرد. قرن‌ها بعد، حوزه علمیه قم با حضور بزرگانی چون شیخ عبدالکریم حائری و امام خمینی (ره) به مرکز اصلی آموزش و نشر معارف اهل‌بیت (ع) بدل شد. در حقیقت، حضور حضرت معصومه (س) زیربنای این شکوفایی تاریخی بود.
پیام امروز حضرت معصومه (س)
برای جامعه امروز، زندگی و اقدامات حضرت معصومه (س) حامل چند پیام مهم است:
پایبندی به ولایت؛ راهی که ایشان با سفر به سوی امام رضا (ع) نشان دادند.
نقش فعال زنان؛ الگویی برای بانوان ایرانی در عرصه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی.
ضرورت ایجاد پایگاه‌های علمی و فکری؛ همچنان که حضور ایشان در قم، این شهر را به کانون علمی جهان اسلام تبدیل کرد.
هدایت معنوی جامعه؛ ایشان به‌عنوان بانویی عابد و عالم، محور هدایت اخلاقی و تربیتی بودند.
حضرت معصومه (س) با عمر کوتاه اما پرثمر خود نشان دادند که هدایت جامعه تنها محدود به مردان نیست و زنان نیز می‌توانند نقش‌های بنیادینی ایفا کنند. هجرت ایشان برای دیدار برادر، یک اقدام صرفاً خانوادگی نبود، بلکه حرکتی سیاسی، اجتماعی و الهی بود که امروز نتایج آن در تاریخ روشن است. قم به برکت ایشان به قبله‌گاه علمی شیعه تبدیل شد و زندگی ایشان همچنان الهام‌بخش میلیون‌ها انسان است.
درسی که جامعه امروز می‌تواند از این بانوی بزرگ بگیرد، این است که علم، تقوا، ولایت‌مداری و نقش‌آفرینی اجتماعی می‌تواند سرنوشت یک امت را تغییر دهد.
انتهای خبر/ر
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد