علت عصبانیت روحانی پس از مذاکرات هسته ای مسقط

به گزارش ایلام بیدار به نقل از شهروند، روز گذشته، یوسف بن علوی، وزیرخارجه عمان، در سفری غیرمنتظره به ایران آمد. گفته می‌شود بن علوی در این سفر با مقامات عالی‌رتبه ایران دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد. یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان درحالی در سفری از پیش اعلام نشده به تهران آمد که تنها ه٨ روز از مهلت تعیین شده برای حصول توافق جامع هسته‌ای مانده است. بن علوی دو روز نیز پیش از این در فرودگاه مسقط و در جریان سوختگیری هواپیمای وزیرخارجه آمریکا، دیداری یک ساعته و از پیش اعلام نشده با جان کری داشت.

بن علوی ۶۹ ساله که تقریبا همه نیمه دوم عمر خود را وزیر خارجه سلطان‌نشین عمان بوده، درحالی به تهران می‌آید که تصور می‌رود، حامل پیام مهمی برای مقامات ایرانی درباره موضوع هسته‌ای باشد. برگزاری آخرین دور مذاکرات هسته‌ای در مسقط بین جان کری، ظریف و اشتون که بعد از آن با مذاکرات کارشناسی همراه شد، بنا به گفته برخی مقامات روس به مرحله‌ای رسیده که توافق بر سر چهارچوب برداشته شدن تحریم‌ها تنها مسأله مهم باقی مانده در مذاکرات است، ولی آنچه کارشناسان از آن به « ناخن خشکی» طرف آمریکایی یاد کرده و باعث واکنش نسبتا تند رئیس‌جمهوری روحانی شد، احتمالا موضوع اصلی گزارش کری به اوباما در جریان سفر وی به پکن بوده است. فروکش کردن بحث‌های فنی - رسانه‌ای درباره موضوع غنی‌سازی و اشاره اخیر وزیرخارجه آمریکا به تبدیل شدن فتوای رهبری در موضوع هسته‌ای به سندی حقوقی گمانه‌ها درباره این‌ را که تحریم‌ها تنها مسأله مهم باقی مانده در مذاکرات است تقویت کرده است. کری پس از سفر به پکن و درحالی که‌ هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پیش از آن بازگشت وی به مسقط را تکذیب کرده بود، بنا به دلیل اعلام شده سوخت‌گیری در فرودگاه مسقط، توقفی یک ساعته داشت که به گفت و گو با بن علوی اختصاص یافت. گفتنی است، سفر بن علوی به تهران می‌تواند آخرین نقش‌آفرینی همسایه ایران در روندی باشد که از ماه‌های پایانی دولت دهم و با میزبانی همسایه آرام ایران، محرمانه و بدون خبرسازی و حاشیه‌های رسانه‌ها آغاز شده بود. شاید بن علوی حامل پیامی باشد که آخرین گره‌های پرونده را هم باز کند.

مذاکرات هسته‌ای البته فارغ از گمانه‌زنی‌هایی اینچنینی در جریان است و قرار است سه‌شنبه همین هفته، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران مذاکراتی با کاترین اشتون، مذاکره‌کننده اتحادیه اروپا داشته باشد.

وزیر امورخارجه کشورمان و هماهنگ‌کننده ١+٥ قرار است روز سه‌شنبه بر سر میز ناهار به رایزنی بپردازند. محمدجواد ظریف و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران قرار است بامداد سه‌شنبه به‌منظور شرکت در دهمین دور مذاکرات جامع هسته‌ای و انجام گفت‌وگوهای دو و چندجانبه به منظور رفع اختلافات و حصول توافقنامه جامع راهی وین شوند. مذاکرات هسته‌ای فشرده میان ایران و قدرت‌های جهانی هفته گذشته در عمان برگزار شد و نشانه‌های چندانی از این‌که آیا این مذاکرات نشانه‌ای از رسیدن به توافق نهایی تا ٢٤ نوامبر بود، در دست نیست. اما شرایط و فضا همانند هفته پایانی قبل از رسیدن به توافق موقت در‌سال پیش در ژنو است. اما اتفاقات مربوط به مذاکره اخیر در عمان دو موضوع مهم را مشخص کرد: اول، روسیه ممکن است نقش مهمی در حل اختلافات بر سر ظرفیت غنی‌سازی ایفا کند، مسئله‌ای که یکی از نکات مهم در مذاکرات بوده است. دوم، عدم توافق بر سر جدول زمان‌بندی برای برداشتن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که نیازمند یک قطعنامه بزرگتر است. مجموعه‌ای از مذاکرات سه‌جانبه و دو‌جانبه میان جان کری، محمدجواد ظریف و کاترین اشتون در روزهای یکشنبه تا سه‌شنبه در عمان انجام شد. بعد از آن هم جلسه معاونان برگزار شد تا تمام جزییات برای آخرین دور مذاکرات که قرار است هفته آینده در وین برگزار شود، بررسی شده باشند. علاوه بر مسائل مربوط به غنی‌سازی و تحریم، مذاکره‌کنندگان همچنین باید در زمینه مدت زمان اجرای توافق هم به تفاهم برسند.

مساله غنی‌سازی از طریق تعدادی راه‌حل‌های فنی قابل حل است و نقشی بزرگتر در توافق نهایی به روسیه می‌دهد. به نظر می‌رسد که ایران توجه جدی‌ای به گزینه انتقال اورانیوم با غنای پایین خود به روسیه دارد. علاوه بر تعداد سانتریفیوژ، ظرفیت غنی‌سازی ایران هم وابسته به بهره‌وری سانتریفیوژ‌ها است، این‌که ذخایر اورانیوم غنی شده چگونه فرآوری شوند و چگونه این ذخایر حفظ شوند. اگر ایران با انتقال ذخایر اورانیومش به روسیه موافقت کند، روسیه می‌تواند این مواد را به میله‌های سوختی مورد استفاده برای نیروگاه هسته‌ای بوشهر تبدیل کند. این مسأله به کشورهای عضو ١+٥ این اطمینان را می‌دهد که مقدار زمان موردنیاز ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای افزایش یافته است.

همزمان با مذاکرات عمان، ایران و روسیه روز سه‌شنبه توافقی را امضا کردند که براساس آن سازمان انرژی اتمی روسیه راکتورهای هسته‌ای دیگری برای ایران خواهد ساخت. روسیه موافقت کرده است که سوخت موردنیاز این راکتورها را تأمین کند و سوخت مصرف شده آنها را هم به روسیه بر می‌گرداند. این مسأله پیامد مهمی بر مذاکرات هسته‌ای خواهد داشت، چون نیازهای عملی میان مدت ایران به تولید اورانیوم با غنای پایین را کاهش می‌دهد.وقتی صحبت از لغو تحریم‌ها می‌شود، تمرکز در مذاکرات از تعلیق و حذف تحریم‌های یک‌جانبه ایالات متحده و اتحادیه اروپا (تحریم‌هایی که هدفشان بخش مالی و نفت ایران است) به تعیین جدول زمان‌بندی برای حذف تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که از ‌سال ٢٠٠٦ وضع شده‌اند، تغییر می‌کند.