به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، شهادت حضرت امام علیالنقی الهادی (ع)، دهمین پیشوای شیعیان، نه فقط یک واقعه تاریخی، بلکه نماد استمرار تقابل «هدایت الهی» با «سلطه سیاسی» است؛ تقابلی که در دوره عباسیان به اوج خود رسید و امام هادی (ع) در میانه آن، الگویی بیبدیل از امامت در شرایط خفقان، کنترل امنیتی و جنگ نرم اعتقادی را ترسیم کرد. امامی که زندگیاش بیش از آنکه در میدانهای آشکار نبرد بگذرد، در عرصه پنهانِ صیانت از اندیشه شیعی، شبکهسازی معرفتی و مقابله با تحریف دین معنا یافت.
شهادت این امام همام در سوم رجب سال ۲۵۴ هجری قمری، پایانی تلخ بر ۴۱ سال امامت پربرکت ایشان بود؛ امامت مردی که حتی دشمنانش نیز به علم، وقار و نفوذ معنویاش اعتراف داشتند، اما همین نفوذ، برای حکومت عباسی غیرقابلتحمل بود.
امامت در تبعید؛ سامرا، شهر مراقبت دائمی
یکی از ویژگیهای ممتاز زندگی امام هادی (ع)، انتقال اجباری از مدینه به سامرا به دستور متوکل عباسی است؛ انتقالی که نه برای تکریم، بلکه برای نظارت، کنترل و محدودسازی ارتباط امام با شیعیان صورت گرفت.
حجتالاسلام سید محمدرضا موسویفرد، استاد تاریخ اسلام، در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: سامرا برای امام هادی (ع) نه یک شهر عادی، بلکه یک پادگان بزرگ بود. امام در محلهای سکونت داده شد که رفتوآمدها کاملاً زیر نظر مأموران حکومتی قرار داشت. این شرایط، نشاندهنده ترس عباسیان از مرجعیت دینی امام است، نه قدرت نظامی ایشان.
به گفته وی، عباسیان بهخوبی میدانستند که مشروعیت ظاهری خلافتشان، باوجود امام معصوم، دائماً زیر سؤال است و هر میزان ارتباط مردم با امام، به تضعیف پایههای قدرت آنان میانجامد.
جهاد خاموش؛ راهبری شیعه بدون منبر و میدان
امام هادی (ع) در شرایطی عهدهدار امامت شد که امکان سخنرانی عمومی، قیام مسلحانه یا حتی ارتباط آزاد با پیروان، وجود نداشت. بااینحال، آن حضرت با طراحی یک نظام ارتباطی دقیق از طریق وکلا، هدایت فکری و اعتقادی شیعیان را استمرار بخشید.
حمیدرضا بهشتینیا پژوهشگر اندیشه سیاسی اسلام، در این باره گفت: اگر بخواهیم امامت امام هادی (ع) را با ادبیات امروز تحلیل کنیم، باید از مفهوم «مدیریت در بحران» استفاده کنیم. ایشان در اوج فشار، موفق شدند هویت شیعه را حفظ کرده و حتی توسعه دهند.
وی افزود: این شیوه مدیریت غیرمتمرکز، زمینهساز آمادگی جامعه شیعه برای عصر غیبت شد؛ بهگونهای که مردم یاد گرفتند بدون دسترسی مستقیم به امام، همچنان در مدار ولایت باقی بمانند.
مقابله با تحریف؛ امام هادی (ع) و مرزبندی اعتقادی
دوران امام هادی (ع)، عصر گسترش فرقهها، جریانهای انحرافی و قرائتهای حکومتی از دین بود. از غلات گرفته تا جریانهای عقلگرای افراطی وابسته به دربار، همگی تلاش داشتند چهرهای تحریفشده از اسلام ارائه دهند.
حجتالاسلام احمد امرایی امامجمعه دره شهر در گفتگو با خبرنگار ما تصریح کرد: یکی از مهمترین خدمات امام هادی (ع)، تعیین مرزهای روشن اعتقادی بود. ایشان با پاسخهای دقیق، مختصر و عمیق، هم با غلو مقابله کرد و هم با تحجر.
وی با اشاره به زیارت جامعه کبیره افزود: این زیارت، یک منشور کامل امامشناسی است. امام هادی (ع) در قالب دعا، عمیقترین معارف ولایت را آموزش داد؛ بدون آنکه بهانهای به دست حکومت بدهد.
عباسیان و هراس از نفوذ معنوی
اگرچه عباسیان بارها تلاش کردند با تظاهر به دینداری، مشروعیت خود را حفظ کنند، اما وجود امام هادی (ع) این نقاب را کنار میزد. بهویژه متوکل عباسی که به دشمنی آشکار با اهلبیت (ع) شهرت داشت، بیشترین فشارها را بر امام وارد کرد.
سعید مرادی، پژوهشگر تاریخ تشیع، گفت: متوکل نه فقط از نظر سیاسی، بلکه از نظر شخصیتی، از امام هادی (ع) هراس داشت. گزارشهای تاریخی نشان میدهد حتی در جلسات شراب، وقتی نام امام میآمد، فضای مجلس تغییر میکرد.
به گفته وی، این نفوذ معنوی، دلیل اصلی مسمومیت و شهادت امام هادی (ع) در نهایت غربت بود؛ شهادتی که بهصورت خزنده و بیسروصدا رقم خورد، اما اثر آن تا قرنها باقی ماند.
شهادت؛ پایان حیات، آغاز مکتب
شهادت امام علیالنقی (ع) اگرچه برای شیعیان ضایعهای بزرگ بود، اما مسیر امامت را متوقف نکرد. پس از ایشان، فرزند بزرگوارشان امام حسن عسکری (ع) عهدهدار این مسئولیت الهی شد و همان مسیر مقاومت خاموش را ادامه داد.
امام هادی (ع) به ما آموخت که همیشه جهاد، به معنای شمشیر کشیدن نیست. گاهی حفظ ایمان مردم، بزرگترین جهاد است؛ حتی اگر به قیمت جان تمام شود.
در جهان امروز که جنگ روایتها، تحریف حقیقت و مهندسی افکار عمومی به ابزارهای رایج قدرت تبدیل شده، بازخوانی سیره امام هادی (ع) اهمیتی دوچندان دارد. امامی که بدون رسانه، بدون تریبون و بدون قدرت ظاهری، توانست جریان اصیل دین را از زیر آوار تبلیغات حکومتی نجات دهد.
الهام شریفی، پژوهشگر مطالعات دینی، در این باره گفت: سیره امام هادی (ع) یک الگوی کامل برای کنش فرهنگی در شرایط محدودیت است. ایشان نشان داد که عمق، جایگزین فریاد میشود و اندیشه، ماندگارتر از هیجان است.
شهادت حضرت امام علیالنقی (ع)، سندی روشن از مظلومیت اهلبیت (ع) و همزمان، گواهی بر شکست سیاست سرکوب در برابر حقیقت است. امامی که در سکوت زیست، اما صدای مکتبش تا امروز شنیده میشود؛ امامی که در محاصره بود، اما اندیشهاش مرزها را درنوردید.
امروز، بازخوانی زندگی و شهادت امام هادی (ع)، نه فقط یک یادآوری تاریخی، بلکه ضرورتی برای فهم «امامت در شرایط پیچیده» است؛ شرایطی که شباهتهای فراوانی با زیست امروز جوامع مؤمن دارد. راه امام هادی (ع)، راه عقلانیت، صبر، مرزبندی روشن و ایستادگی بیهیاهوست؛ راهی که همچنان ادامه دارد.
انتهای خبر/ر
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد