به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، در میان ائمه اطهار (ع)، امام موسی بن جعفر (ع) به‌عنوان هفتمین پیشوای شیعیان، چهره‌ای برجسته در صبر، پارسایی، عبادت و ایستادگی در برابر طغیانگری عباسیان شناخته می‌شود. میلاد این امام همام در هفتم ماه صفر سال ۱۲۸ هجری قمری، نه‌تنها آغاز حیات انسانی بزرگ و الگوی مقاومت و تقوا بود، بلکه تجلی مرحله‌ای مهم در گسترش فرهنگ شیعی و تثبیت مبانی معرفتی اهل‌بیت (ع) در برابر هجمه‌های فکری و سیاسی حکومت جور به شمار می‌آید.
امام موسی کاظم (ع)، در شرایطی به امامت رسید که حکومت عباسی با ابزارهای مختلف تلاش می‌کرد تا فرهنگ و هویت اهل‌بیت را منزوی کند. با این حال، آن امام همام با صبر انقلابی، تبیین عالمانه دین، پرورش شاگردان و مقاومت عملی در برابر ظلم، توانست به‌عنوان یکی از ستون‌های استوار تشیع، میراث پرباری برای آیندگان به جای گذارد.
در این گزارش تفصیلی، با بهره‌گیری از گفت‌وگو با چند تن از اساتید دانشگاه، پژوهشگران دینی و فعالان فرهنگی، ابعاد مختلف حیات، اهداف و اقدامات حضرت امام موسی کاظم (ع) مورد بررسی قرار گرفته است.
امام موسی کاظم (ع) و تثبیت تفکر اهل‌بیت در عصر انحراف
علیرضا تاب، عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: زندگی امام موسی کاظم (ع) در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی اسلام رقم خورد؛ جایی که جامعه اسلامی به‌شدت تحت فشار تفکرات منحرف عباسیان و نفوذ اندیشه‌های متکثر قرار داشت. امام کاظم (ع) با سعه صدر، حکمت و ارتباط عمیق با طبقات مختلف جامعه، تلاش کرد تا آموزه‌های اصیل پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) را بازتعریف و تثبیت کند.
.jpg)
تاب ادامه داد: یکی از اقدامات مهم ایشان، مقابله نرم با دستگاه خلافت عباسی بود. برخلاف شورش‌های مسلحانه یا مواجهه‌های خشن، ایشان با رویکردی فرهنگی و معرفتی، جریانی ایجاد کرد که شیعه را از یک گروه صرفاً اعتراضی، به مکتبی ریشه‌دار و فکری در برابر جریان رسمی حکومت تبدیل کرد.
وی افزود: شبکه‌سازی پنهان امام، تربیت شاگردان فرهیخته در مدینه، کوفه، بغداد و حتی در زندان‌های عباسی، سبب شد که تفکر اهل‌بیت نه‌تنها زنده بماند، بلکه شکوفاتر از قبل نیز شود. در شرایطی که فضای جامعه امنیتی و سرکوب‌گر بود، امام با زبان دعا، حدیث، مناظره‌های علمی و ارتباطات فردی، به گسترش عمق‌بخشی به مذهب تشیع پرداخت.
به گفته این استاد دانشگاه، یکی از دستاوردهای امام کاظم (ع)، پایه‌ریزی فرهنگی بود که بعدها توسط فرزند بزرگوارش، امام رضا (ع) به اوج رسید. پایداری آن امام بزرگوار در برابر زندان‌ها، زنجیرها و شکنجه‌های سیاسی، الگویی از مجاهدت بی‌صدا اما مؤثر برای همه آزادگان جهان است.
نقش امام کاظم (ع) در حفظ هویت شیعی در عصر اختناق
حسین الیاسی پژوهشگر تاریخ تحلیلی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: اگر بخواهیم نقش امام موسی کاظم (ع) را در یک جمله خلاصه کنیم، باید گفت ایشان نماد «مقاومت فرهنگی» در برابر حاکمیت طاغوت بودند. در دوره‌ای که خفقان سیاسی، اختناق فرهنگی و تحریف گسترده آموزه‌های دینی رایج شده بود، امام کاظم (ع) بدون داشتن تشکیلات سیاسی رسمی، یک نهضت آرام اما بنیادین را پایه‌گذاری کرد.
الیاسی با تأکید بر نقش امام در هدایت نخبگان افزود: امام کاظم (ع) با تمرکز بر آموزش نخبگان، چه در حوزه‌های دینی و چه در ساحت اخلاقی، شبکه‌ای از اندیشمندان، محدثان، مفسران و فقیهان را تربیت کرد که بعدها ستون‌های اصلی حوزه‌های فکری شیعه شدند. از جمله شاگردان برجسته ایشان می‌توان به علی بن یقطین، هشام بن حکم و علی بن سوید اشاره کرد.
وی همچنین خاطرنشان کرد: امام موسی کاظم (ع) در میان خلفای عباسی، به‌ویژه هارون‌الرشید، مورد بغض شدید بود؛ زیرا برخلاف بسیاری از مخالفان سیاسی، نه فریاد می‌زد و نه طغیان می‌کرد؛ اما عمیق‌ترین خطر را برای مشروعیت دستگاه خلافت ایجاد کرده بود. چون مردم می‌دیدند که حق با امامی است که در زندان است، نه با کسی که در کاخ نشسته.
الیاسی افزود: زندان‌های متعدد و طولانی‌مدت امام کاظم (ع) گواهی بر این واقعیت است که دشمنان، از نفوذ معنوی و فکری ایشان بیم داشتند. با این حال، هر بار که امام از زندان خارج شد یا حتی در درون آن محصور بود، با دعاها، نامه‌ها و ارتباطات محرمانه، جامعه شیعه را هدایت کرد.
صبر انقلابی؛ راهبرد تمدنی امام موسی کاظم (ع)
حجت‌الاسلام محمدحسن فریادی، امام‌جمعه چرداول در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: امام کاظم (ع) به‌درستی به لقب «کاظم» ملقب شد، زیرا خشم مقدسی را در درون داشت که آن را در مسیر الهی مهار کرد. صبر امام، منفعلانه نبود؛ بلکه یک صبر انقلابی بود؛ یعنی با وجود تحمل ظلم و ستم، در مسیر مقاومت فرهنگی گام برمی‌داشت.
فریادی ادامه داد: ایشان در واقع پیام‌آور آرامش در عین بیداری بود. امام در برابر دستگاه عباسی، با تکیه بر اخلاق و معرفت، نه‌تنها سازش نکرد؛ بلکه با تأسیس پایگاه‌های فکری و فرهنگی، به یک جهاد نرم فراگیر اقدام کرد. امروز باید از آن الگو در عرصه جهاد تبیین بهره گرفت.
به گفته وی، امروز که در برابر هجمه‌های رسانه‌ای و تهاجم فرهنگی غرب قرار داریم، روش امام کاظم (ع) می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای ما باشد. ایشان بدون جنجال و هیاهو، عمق‌بخشی به فرهنگ و اخلاق اسلامی را در دستور کار داشتند و با خلق‌وخوی حسنه، مردم را جذب حقیقت کردند.
وی افزود: از منظر تمدنی، امام موسی کاظم (ع) نقش مهمی در عبور مکتب اهل‌بیت (ع) از بحران عباسیان ایفا کرد و مسیر پایداری شیعه را برای قرن‌های بعد هموار ساخت. ایشان نه‌تنها در سطح فقه و عقیده، بلکه در تربیت انسان‌های مقاوم و متخلق به دین، سنگ بنای یک حرکت تمدنی را پایه گذاشت.
عقلانیت توحیدی در سیره امام کاظم (ع)
حجت‌الاسلام عمران احمدی، استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: سیره امام موسی کاظم (ع) به‌ویژه در مواجهه با چالش‌های زمانه، سرشار از عقلانیت توحیدی و راهبردهای تربیتی بود. ایشان نه بر مبنای مصلحت‌گرایی دنیوی، بلکه بر اساس حکمت الهی حرکت می‌کردند و همین عامل، استمرار و نفوذ نهضت ایشان را تضمین کرد.
احمدی با اشاره به سبک خاص مناظره‌های امام افزود: در بسیاری از موارد، امام با استفاده از منطق قوی و استدلال‌های علمی، علمای درباری و دانشمندان یهودی و مسیحی را به چالش کشیدند. در یکی از مناظرات معروف، با تبیینی عمیق از توحید و نبوت، همه حاضران را مجذوب دانش الهی خود کردند.
وی همچنین اظهار داشت: رفتار امام در زندان‌های عباسی نیز برگرفته از همان عقلانیت توحیدی بود. ایشان حتی در زندان، نه‌تنها عبادت را ترک نکرد؛ بلکه به هدایت زندانبانان می‌پرداخت و برخی از آنان تحت تأثیر سیره ایشان، تغییر مسیر دادند.
احمدی تصریح کرد: امام کاظم (ع) به ما آموخت که هدایت، تنها از مسیر قدرت و زور نمی‌گذرد، بلکه با صدق، اخلاق و عقلانیت می‌توان دل‌ها را تسخیر کرد. این سیره، امروز در شرایط جنگ نرم و پیچیدگی‌های معرفتی و سیاسی عصر جدید، باید مورد بازخوانی قرار گیرد.
بازخوانی گفتمان امام کاظم (ع) در عصر حاضر
امروز، بیش از هر زمان دیگر، جامعه ما به بازشناسی و بازخوانی سیره امام موسی کاظم (ع) نیازمند است؛ امامی که در اوج اختناق، عقلانیت و معنویت را در هم آمیخت تا چراغ هدایت باشد.
آن حضرت، با سکوت‌های هدفمند، صبر مقاوم، تربیت نسلی مؤمن و ژرف‌نگر، تقابل با ظلم را به شیوه‌ای عمیق و بی‌سروصدا پیش برد؛ مسیری که نه‌تنها مذهب تشیع را از انحراف حفظ کرد، بلکه الگویی برای مبارزه معرفتی در دل دیکتاتوری عباسی شد.
امام کاظم (ع) به ما آموخت که حتی در بند، می‌توان رها شد؛ حتی در زندان، می‌توان تربیت کرد؛ حتی در انزوا، می‌توان راه گشود؛ و حتی در مظلومیت، می‌توان مقتدر بود. بازگشت به این منظومه فکری و اخلاقی، می‌تواند نقشه راهی برای برون‌رفت از بحران‌های فکری و فرهنگی امروز باشد.
انتهای خبر/ر
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد