یک کارشناس مسایل آمریکا و اورپا در گفت و گو باایلام فردادر خصوص جریان آزاد اطلاعات و افشاگری ادوارد اسنودن درباره اقدامات امنیتی آمریکا گفت: جریان آزاد اطلاعات یک اصل مسلم در کشورها و حتی جوامع غربی است که به عنوان یکی از اصول ساختار دموکراتیک محسوب میشود قوانین مختلفی برای تبیین این موضوع به تصویب رسیده و وجود رسانه های مستقل یکی از ملزومات این امر تلقی میشود. اما این یک موضوع قطعی نیست و محدودیتهای زیادی در رابطه با جریان آزاد اطلاعات وجود دارد. موضوعاتی که با مباحث امنیت ملی مرتبط است و پیوند دارد، (یعنی آن دسته ای از اطلاعات که دولتها به عنوان امنیت ملی توصیف میکنند) از جمله این محدودیتهایی است که در این خصوص وجود دارد.
مصلحت اندیشی دولتها در انتشار اسناد محرمانه
ابوالفتح افزود: به طور مشخص با وجود قانون انتقال آزاد اطلاعات، دولت میتواند، هر آنچه را که به مصلحت میداند، به عنوان یک امر محرمانه قلمداد کند و از انتشار آنها در رسانهها جلوگیری کند. البته تشکلها، انجمن ها و اشخاص میتوانند از این قضیه به دادگاه شکایت کنند و در برخی از موارد پیش آمده که دولت وادار شده است که اطلاعات محفوظ شده را در اختیار افکار عمومی قرار دهد. اما موارد زیادی هم بوده که در جریان شکایتهای قضایی، دولت اطلاعات را نخواسته به دست رسانهها بدهد و این اطلاعات به صورت محرمانه در دست دولتها مانده است.
این کارشناس با اشاره به افشای اسناد محرمانه آمریکا توسط ادوارد اسنودن اظهار داشت: مواردی که ادوارد اسنودن منتشر کرده، به عنوان اسناد محرمانه دولت بوده و همگی متعلق به سرویسهای امنیتی خیلی محرمانهای بوده است که دولت آمریکا معتقد است اسنودن به دولت و ملت آمریکا خیانت کرده است. این در حالی است که موافقان آقای اسنودن معتقدند که افشاگری وی بر اساس جریان آزاد انتقال اطلاعات است و هر آنچه که در ساختار حکومت اتفاق میافتد، باید به جامعه و افکار عمومی منتقل شود.
شنود همه مکالمه های تلفنی همه شهروندان آمریکایی
ابولفتح با یادآوری دور اول افشاگری اسنودن، افزود: ادوارد اسنودن در اولین دور از افشاگریهای خود در روزنامه‌های «گاردین» و «واشنگتن‌پست» اعلام کرده بود که آژانس امنیت ملی ایالات متحده(NSA) همه مکالمه های تلفنی شهروندان آمریکا را کنترل میکند و گذشته از آن به رهگیری ارتباطات دیجیتال کاربران سراسر جهان می‌پردازد.طرحی که از آن تحت عنوان «پریسم» یاد میشود.
وی با ذکر دو دیدگاه مختلف در رابطه با اسناد محرمانه دولتها اضافه کرد: در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد. یک دیدگاه دولت یعنی که دیدگاه رسمی قوه مجریه، همچنین قوه مقننه و همچنین نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا است که مطرح میشود و این دیدگاه معتقد است اسنادی که محرمانه و طبقه بندی شده هستند، کسی مجاز نیست آنها را افشا کند، مگر بر اساس ضوابط خاص خود. اسنادی که اسنودن ارائه داده است در زمره اسناد غیر قابل انتشار قرار می گیرند. این گروه به این باور هستند، ضمن اینکه انتشار این خبرها به امنیت ملی آمریکا لطمه میزند و حتی امنیت شهروندان آمریکایی هم به مخاطره میاندازد، جرم هم محسوب میشود. در حالی که طیف مقابل معتقدند که گرچه افراد باید به قوانین دولتی پایبند باشند، اما اگر خود دولت حریم ها را نقض کند و به یک نهاد زورگو و ظالم تبدیل شد، افراد، شخصیتها و تشکل ها نه تنها این می توانند که از حقوق خود دفاع کنند، بلکه باید هر آنچه را در در اختیار دارند، منتشر کنند.
سابقه افشاگری در آمریکا
کارشناس مسائل آمریکا با بیان سابقه افشاگری هایی در ایالات متحده گفت: این نوع افشاگری ها فقط مربوط به آقای اسنودن نیست و «برادلی مانینگ» سرباز جوان و 23 ساله ارتش آمریکا هم اطلاعات و اسناد محرمانه دولت آمریکا را در اختیار سایت ویکی لیکس قرار داده بود. موارد اسنودن و مانینگ به دلیل گستردگی مورد توجه رسانه ها و افکار عمومی قرار گرفته است. اما موارد کوچک تری هم وجود دارد که به دلیل عدم گستردی بازتاب آنچنانی ندارد و سطح اول خبرها قرار نمیگیرد.
ابوالفتح در ادامه با اشاره به این که این جریان این نقض حقوق شهروندی در آمریکا است، خاطر نشان کرد: من تا اینجا قضاوت شخصی خودم را وارد این مساله نکردم و این دو نگاه را با تفاوت های خاصی که داشتند، مورد ارزیابی قرار دادم. اما اگر بخواهم در این زمینه قضاوت بکنم، باید بگویم که از یک طرف امنیت ملی جامعه لازم است و باید این یکی از اولویت های دولتها قرار بگیرد. اگر نیازی هست که با گروه های تروریستی برخورد شود، دولتها حق دارند که از جان مردم و منافع ملی کشور دفاع کنند و میتوانند وارد حریم خصوصی افراد شوند.
ورود دولت آمریکا به حریم خصوصی افراد
وی با عدم مطلق بودن ورود به حریم خصوصی افراد به بهانه منافع ملی افزود: اما ورود به حریم خصوصی افراد یک موضوع مطلق نیست. دولت باید در چارچوب قوانین و مقررات خود عمل کند. اگر قانونی وجود دارد که برای این نوع شنود از دادگاه نیاز به کسب مجوز است، باید دولت به کسب این مجوزها اقدام کند.
این کارشناس مسائل آمریکا با ذکر قانونی درباره شنود دولت آمریکا از مکالمات تلفنی شهروندان گفت: تفاسیر مختلفی از قانون وجود دارد. در دهه 1970 قانونی تصویب شد که دولت و سازمان های زیرمجموعه آن، بدون کسب مجوز از دادگاه حق شنود مکالمات تلفنی و سایر مکالمات شهروندان را ندارند. ریشه این قضیه به آن مصوبه 1970 برمیگردد. بعد از حوادث 11 سپتامبر و حملات تروریستی به برجهای دوقلوی آمریکا تغییری در قوانین آمریکا رخ داد که دست نهادهای امنیتی و اطلاعاتی باز شد. در این مورد تفسیری که وجود دارد، می گوید که دولت می تواند در مواقع اضطرار، حتی بدون مجوز قانونی عمل کند و دست به شنود و رصد ارتباطات بزند و یا یک مجوز کلی برای تمام موارد از دادگاه اخذ کند.
ادعای ابهام آمیز دولت آمریکا را رابطه با شنود مکالمه های شهروندان
وی ادامه داد: برخی از وکلای حقوقی در آمریکا – از جمله گروه هایی که در زمینه حقوق مدنی کار می کنند- معتقدند که دولت با اجرای طرح پریسم به قانون عمل نکرده و آن را نقض کرده است و از این منظر مقصر است. البته دولتی ها معتقدند که «پریسم» وارد محتوای پیام ها، مکالمات و ایمیلهای شخصی افراد نشده است، بلکه فقط این موارد را ردیابی کرده است. به عبارتی آنها معتقدند، آن چیزی که در این اسناد وجود دارد، فقط شماره تلفن ها و لیست ایمیل ها است و اصلا به شنود خود مکالمات تلفنی دست نزدهاند و درون ایمیلها را هم مورد مطالعه قرار ندادهاند. البته مشخص هم نیست که این ادعا واقعا درست است یا صرفاً برای کاهش فشار افکار عمومی این حرفها گفته شده است.
گستردگی افشاگری اسنودن نسبت به افشاگری ویکی لیکس
ابوالفتح در ادامه با مقایسه مقیاس اسناد فاش شده توسط ویکی لیکس و اسنودن گفت: همانطور که از محتوای اسناد منتشره توسط اسنودن برمیآید، پریسم بزرگترین برنامه جاسوسی آمریکاست. اسناد ویکی لیکس تعدادی از مکاتبات اداری وزارت امور خارجه و نهادهای زیر مجموعه آن و همچنین برخی از اسناد پنتاگون به همراه زیر مجموعههایی از ارتش در یگانهایی که در عراق و افغانستان بودهاند، را منتشر کرده بود. ویکی لیکس این اسناد را جمع آوری کرده و در سایت خود قرار داده بود. تعداد این اسناد 700 هزار مورد بوده است که از این رقم سند تعداد خیلی کمی حاوی اطلاعات خاص هستند و بقیه مکالمات خیلی رسمی و اداری ارتش و وزارت امور خارجه آمریکا بوده است.
شنود همه مکالمه های تلفنی و اینترنتی شهروندان در تمام دنیا توسط دولت آمریکا
وی افزود: مشخص شده است که با طرح پریسم دولت آمریکا تمام مکالمات تلفنی در هر گوشه جهان، تمام مبادله های اینترنتی در همه دنیا و مکالمات چندین شرکت بزرگ را در فضای مجازی تحت نظر نظر گرفته و به آنها دسترسی پیدا کردهاند که بر روی سرورهای اصلیNSAذخیره شده است. این اطلاعات در سرورهایNSAبر اساس کلید واژه های خاص ذخیره شدهاند و زمانی که نیازی به این اطلاعات بود، به اینها رجوع کرده و به اطلاعات مورد نظر خود دسترسی پیدا میکنند. در واقع اسنادی که اسنودن اقدام به افشای آنها کرده است، به مراتب بیش از آن چیزی است که مانینگ انجام داده است و بدون شک به امنیت ملی آمریکا و جامعه اطلاعاتی آنجا ضربه زده است.
آمریکا در مخاطره ای جهانی
وی با ذکر این مطلب که امریکا در با افشاگری اسنودن با بحران بزرگی روبه رو شده است، گفت: افشاگری اسنودن باعث به مخاطره افتادن جایگاه جهانی آمریکا شده است، به طوری که معلوم شده نه تنها کشورهای متخاصم و رقیب آمریکا مورد شنود قرار میگرفته اند، بلکه کشورهای دوست و متحدین آمریکا هم شنود شدهاند و از همه مهمتر اینکه خود شهروندان آمریکایی هم مورد شنود این طرح قرار گرفته اند.
روابط آمریکا و روسیه در سایه افشاگری اسنودن
این کارشناس مسایل بین الملل در ادامه با ذکر این مساله که روابط روسیه و آمریکا هم در سایه این افشاگری قرار گرفته است، بیان کرد: روابط آمریکا و روسیه از قبل هم با فراز و فرودهایی همراه بوده است. یک لیست بلندی از اختلاف های دو کشور وجود دارد. افشاگری اسنودن قطعا خبر خوشایندی در مناسبات میان دو کشور نیست. باید این را در نظر بگیریم که روسیه یک هدف اصلی این عملیات جاسوسی آمریکا از یک قرن پیش بوده است. بنابراین روسها خیلی خوشحال هستند که برگ برندهای در اختیار دارند که اطلاعاتی از درونNSAدارد و به هر حال میتوانند با تخلیه اطلاعاتی به موارد مورد علاقه خود دسترسی پیدا کنند. ضمن اینکه موضوع اسنودن به یک مقوله حقوق بشری تبدیل شده است.
ابوالفتح اظهار داشت: روسها تلاش دارند که از اسنودن به عنوان یک ضد حمله در مقابل آمریکا استفاده کنند. حقوق بشر همواره یکی از موارد اتهاماتی بود که آمریکایی ها علیه روسیه داشتند. این بار روسیه یک اهرمی را پیدا کرده است که می توانند آمریکایی ها را به نقض حقوق بشر متهم کنند. البته باید این را هم در نظر بگیریم که به نظر میرسد روسیه مایل نیست که اسنودن به عنوان یک زندانی در کشورشان باقی بماند. آمریکایی ها با یک تدبیر خاص بعد از ورود اسنودن به روسیه گذرنامه او را باطل کردند که او در مسکو باقی بماند.
زندانی شدن اسنودن با هزینه روسیه
وی با اشاره به رفتارهای احتمالی روس ها در رابطه با اسنودن بیان کرد: در شرایط کنونی روسها یا مجبور میشوند اسنودن را تحویل آمریکا بدهند که به لحاظ وجهه بین المللی ضربه خیلی سنگینی به مسکو وارد می شود و اعتبارش به شدت زیر سوال می رود. (البته به نظر هم نمیرسد این کار را انجام بدهند) راه دوم روس ها این است که به ماندن اسنودن در فرودگاه مسکو تن بدهند که در این صورت او از مسکو هم نمیتواند خارج شود. در واقع آمریکایی ها با هزینه روسیه و بدون اینکه او را محاکمه کنند، اسنودن را زندانی میکنند! ضمن اینکه باید در نظر بگیریم که شاید آمریکاییها بی میل به ماندن اسنودن در روس ها نباشند. چون محاکمه شدن اسنودن میتواند بخشی از اسناد پنهان مانده را هم در اختیار افکار عمومی آمریکا قرار دهد و به هر حال میتواند منشا افشاگریهای دیگری باشد.
ابولفتح همچنین افزود: صرف اینکه پای اسنودن به فرودگاه مسکو رسیده است، این فرض را مسجل میکند که او توسط روسها تخلیه اطلاعاتی شده است و روسها به آن میزان اطلاعاتی که لازم بوده است از طریق اسنودن، به آنها برسد، دست یافتند. در واقع اطلاعاتی که قرار بود در عرض چند ساعت از او بگیرند، کافی بوده است. شاید بخشی از آن اطلاعات در اختیار افکار عمومی قرار نگرفته باشد و روسها بخواهند از این طریق با آمریکا وارد معاملهای شوند که بخواهند از آمریکایی ها حقالسکوت بگیرند.
لزوم هشیاری کشورهای مورد هدف پریسم
این کارشناس مسائل آمریکا با نگاه به افق این معضل امنیتی گفت: من معتقدم که دیگر اینجا شخص اسنودن زیاد مطرح نیست. بالاخره یا اسنودن در یک جایی پناهنده میشود و شاید زندگی عادی و خوبی را داشته باشد، شاید هم برعکس. سوال مهم این است که ایالات متحده آمریکا در رفتارهای امنتیتی و استراتیژیک خود تجدید نظر میکند یا نه؟ که من معتقدم این کار را انجام نمیدهد، بلکه برنامههای امنیتی گسترده تری را به بوته اجرا خواهد گذاشت. با این نگاه که جلوی درز اطلاعات گرفته شود.
ابوالفتح در پایان گفت: کشورهایی هم که به عنوان هدف و تارگت طرح پریسم بودند، باید خود را بازسازی کنند. به عنوان مثال وقتی گفته میشود که 14 میلیارد دیتا از جمهوری اسلامی ایران به سرورهایNSA، طی یک ماه منتقل شده است، کشورهایی مثل ایران باید به فکر ارتقای مسایل امنیتی خودشان باشند.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد