ابداعی برای جلوگیری از عقب‌گرد؛ نگارش "پرانتزی" متن توافق

به گزارش ایلام بیدار به نقل از نسیم، "متن جامع اقدام مشترک"، این نامی است که مذاکره کنندگان ایران و ۱+۵ برای متن توافق نهایی مذاکرات طاقت فرسای چندماهه خود انتخاب کرده اند؛ البته اگر طرفین بتوانند در ادامه مذاکرات خود به آن دست یابند.

محمد جواد ظریف دیروز در جمع خبرنگاران با اعلام این نامگذاری گفت که با وجود همه اختلاف نظرهای موجود طرفین، درباره این نام به تفاهم کامل رسیده‌ایم.

وزیر امور خارجه ایران در عین حال گفت که مذاکرات به کندی در حال جلو رفتن است.

به گفته یکی از اعضای تیم مذاکره کننده، نگارش متن حتما نباید در جلسه رسمی ایران و ۱+۵ با حضور ظریف و اشتون صورت گیرد و اگر طرفین به اتفاق نظر برسند، هر یک از بخش های آن میتواند در یکی از جلسات کارشناسی نیز به روی کاغذ بیاید.

حالا دیپلمات ها برای شروع تصمیم گرفته اند تا موارد مورد توافق را روی کاغذ آورده و موارد اختلافی را داخل "پرانتز" قرار دهند؛ این شاید برای مذاکره کنندگان ایرانی نیز بهتر باشند چراکه این روش می‌تواند جلوی عقب گردها در مواضع و تصمیمات برخی طرف های مقابل را بگیرد.

در کنار همه اختلافات ریز و درشت در مذاکرات هسته ای با شش قدرت جهانی، آنچه این روزها به نظر می‌رسد بیش از سایر موضوعات ذهن دیپلمات های ایرانی را به خود جلب کرده است، چگونگی لغو تحریم ها و بعبارتی طول مدت زمان و برنامه ای است که طرف مقابل قصد دارد طی آن به تعهدات خود عمل کند.

اینکه چگونگی لغو این تحریم ها چگونه باید باشد، یکجا باشد و یا در یک برنامه زمانی، یکی از موضوعاتی است که عباس عراقچی چند شب گذشته اعلام کرد بحث ها درباره آن ادامه دارد.
به گفته برخی منابع نزدیک به تیم مذاکره کننده کشورمان، ایران تمايل دارد سرعت پروسه "راستي آزمايي" را افزايش يابد؛ پروسه‌ای که برخی برای آن مقادیر متوهمانه ای مانند بیست سال را نیز بیان کرده‌اند!

شاید به همین دلیل بود که در این دور از مذاکرات برای اولین بار محمدجواد ظریف در ابتدای گفتگوهایش با یوکیا آمانو دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی که این وظیفه(انجام پروسه راستی آزمایی) را بر عهده دارد، دیدار و انتظارات کشورمان پیرامون وظایف آژانس را برای وی تشریح کرد.

در چندماه گذشته بازرسان بسیاری از آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران سفر کردند و همه در پایان سفر خود تصریح کردند ایران به آنچه در ژنو پذیرفته بود، عمل کرده است.

با این حال به عقیده بسیاری از ناظران سیاسی، علیرغم تعهد ایران به انجام برنامه اقدام مشترک آنچه آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش اخیر خود درباره برنامه صلح آمیز هسته ای ایران منتشر کرد، آن چیزی که انتظار میرفت باشد نبود.

هرچند مذاکرات ایران-آژانس و مذاکرات ایران-۱+۵ دو مسیر جدا از هم را طی میکند اما هرگونه نتیجه و یا عدم نتیجه در هریک از این مذاکرات میتواند بر مذاکره دیگر تاثیرات ویژه ای داشته باشد؛ چه بسا اگر گزارش اخیر آژانس آنگونه که انتظار میرفت تنظیم و منتشر می‌شد، کار دیپلمات های کشورمان اینجا در وین راحت تر می‌شد.

موضوع مورد اختلاف دیگر اما، همان موضوع ابعاد غنی سازی ایران در توافق نهایی است؛ یعنی ایران پس از دستیابی به توافق نهایی میتواند چه مقدار غنی سازی کند و چند سانتریفیوژ نسل چندم داشته باشد؟ سوال‌هایی که پاسخ آن بستگی به تعیین مقدار عملی ایران به غنی سازی دارد.

شاید بتوان گفت کل اختلافات موجود در مذاکرات هم به همین دو موضوع که در بالا اشاره شد گره خورده است چرا که هدف نهایی که ایران در مذاکرات با ۱+۵ به دنبال آن است و درخصوص آن حتی ذره ای تردید ندارد، حفظ برنامه غنی‌سازی خود در کنار لغو کلیه تحریم ها است؛ باید منتظر ماند و دید طرفین میتوانند در روزهای آتی برای این دو اختلاف اصلی راه حلی پیدا کنند یا به سراغ تمدید توافق ژنو برای چند هفته یا چند ماه بعد خواهند رفت.