به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، استان ایلام با اقلیمی گرم و نیمه‌خشک، سال‌هاست که درگیر چالش‌های متعددی در حوزه آب و فاضلاب است؛ از فرسودگی شبکه‌ها گرفته تا کمبود منابع آبی و مشکلات بهداشتی ناشی از دفع نامناسب فاضلاب، افزایش جمعیت، توسعه سکونتگاه‌های غیررسمی، مهاجرت روستاییان به شهرها، تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی از یک‌سو، و ضعف در مدیریت منابع، زیرساخت‌های ناکارآمد و بودجه محدود از سوی دیگر، مجموعه‌ای از بحران‌های به هم پیوسته را برای این منطقه رقم زده‌اند.
در عین حال، ظرفیت‌های طبیعی، توان کارشناسی و عزم محلی برای عبور از بحران وجود دارد. این گزارش با نگاهی دقیق به وضعیت کنونی آب و فاضلاب در مناطق مختلف استان ایلام، به بررسی مشکلات، ظرفیت‌ها و راهبردهای ممکن در گفتگو با چند تن از شهروندان و کارشناسان این حوزه می‌پردازد.
گلایه از وضعیت آب در برخی مناطق شهری و روستایی
مهدی عبدالی از شهروندان ایلامی، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: در محله ما، مخصوصاً در ساعات ظهر، آب فشار بسیار کمی دارد؛ بعضی روزها اصلاً از شیر آب چیزی نمی‌آید. این در حالی است که قبض آب با ارقام نسبتاً بالا به دستمان می‌رسد. متأسفانه برخی روستاهای اطراف ایلام هم با تانکر آبرسانی می‌شوند و این واقعاً شایسته مردم نیست.
وی با اشاره به برخی معضلات فاضلاب در مناطق حاشیه‌ای افزود: در بعضی از مناطق، فاضلاب خانگی مستقیم در جوی‌ها یا فضاهای باز رها می‌شود. این موضوع نه تنها بوی بد ایجاد می‌کند، بلکه خطرات جدی بهداشتی دارد. در زمستان، همین فاضلاب‌ها با بارش باران ترکیب می‌شوند و به درون خانه‌ها نفوذ می‌کنند.
عبدالی تأکید کرد: وقتی مردم احساس کنند کسی صدایشان را نمی‌شنود، طبیعتاً دل‌سرد می‌شوند. ما انتظار نداریم در ایلام سطح خدمات مانند تهران باشد، اما حداقل نیازهای اولیه باید تأمین شود. دستگاه‌های اجرایی باید از حالت واکنشی خارج شده و نگاه پیشنگر داشته باشند.
بحران آب، بحران توسعه است
علی فریادی کارشناس مسائل اقتصادی، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: بحران آب فقط یک مسئله زیست‌محیطی یا خدماتی نیست، بلکه بحران اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی است. در مناطق مرزی مانند ایلام، محرومیت مضاعف از زیرساخت‌های آبرسانی، مهاجرت معکوس، کاهش تولید کشاورزی و افزایش بیکاری را به‌دنبال دارد.
فریادی افزود: در بررسی روند بودجه‌ای، متأسفانه اعتبارات مربوط به طرح‌های آبی در ایلام همواره کمتر از نیاز واقعی تخصیص یافته است. برخی پروژه‌های مهم مانند تصفیه‌خانه فاضلاب ایلام، توسعه سد چم‌گردلان، و تکمیل شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب شهرهای دهلران، آبدانان و دره‌شهر، سال‌هاست که در پیچ و خم بروکراسی مانده‌اند.
وی راه‌حل را در تدوین یک بسته اقتصادی - عملیاتی دانست و گفت: برای استان‌هایی مانند ایلام باید ساز و کار ویژه‌ای در نظر گرفت؛ سرمایه‌گذاری مشترک دولت و بخش خصوصی، استفاده از صندوق توسعه ملی و ورود نهادهای فرا دولتی مانند ستاد اجرایی فرمان امام، می‌تواند موتور محرک حل بحران آب باشد.
شبکه‌های فرسوده، منابع آلوده و بارش‌های ناکافی
علی حسینی کارشناس آب و فاضلاب، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از شبکه آبرسانی شهری در ایلام فرسوده است؛ این یعنی هدررفت آب بالا، آلودگی احتمالی منابع در صورت نفوذ فاضلاب، و فشار مضاعف بر تأسیسات. برخی شهرهای استان هنوز با شبکه‌های دهه ۵۰ و ۶۰ اداره می‌شوند و این قابل دوام نیست.
حسینی با اشاره به وضعیت فاضلاب گفت: در بسیاری از شهرها و روستاهای ایلام، سامانه‌های تصفیه فاضلاب یا وجود ندارد یا ناقص است. این مسئله به طور جدی سلامت عمومی را تهدید می‌کند. در مناطق روستایی، چاه‌های جذبی هم با سطح آب زیرزمینی در تماس‌اند و آلودگی منابع را دوچندان می‌کنند.
وی ادامه داد: بحران آب در ایلام فقط به کاهش بارندگی برنمی‌گردد. ما در مدیریت مصرف نیز ضعیف هستیم. هیچ برنامه منسجم آموزش همگانی برای اصلاح الگوی مصرف وجود ندارد. باید مدارس، مساجد، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در این حوزه فعال‌تر شوند.
حسینی همچنین به ظرفیت‌های فناورانه اشاره کرد: استفاده از آب‌شیرین‌کن‌های خورشیدی، بازچرخانی فاضلاب در صنعت، و جمع‌آوری آب باران در پروژه‌های ساختمانی از راه‌های برون‌رفت از بحران است. دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در ایلام می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند.
آب، مسئله‌ای چندوجهی با ریشه‌های اجتماعی و فرهنگی
احمدی حیدری، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد ایلام، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: مشکلات آب و فاضلاب را نمی‌توان صرفاً به‌عنوان یک چالش فنی تحلیل کرد. این مسائل ریشه در ساختارهای اجتماعی، تاریخی و حتی فرهنگی دارد. برای مثال، برخی سبک‌های مصرف در خانواده‌های ایلامی مانند استفاده بی‌رویه از آب در مراسمات یا شستشو نیازمند بازنگری جدی هستند.
وی همچنین به مهاجرت روستاییان به شهر و افزایش بار بر زیرساخت‌ها اشاره کرد: بسیاری از سیستم‌های آبرسانی شهری ایلام برای جمعیت فعلی طراحی نشده‌اند. با ورود جمعیت جدید از روستاها، سیستم‌های موجود دچار فرسایش و ناتوانی شده‌اند و این در همه‌جا دیده می‌شود؛ از ملکشاهی گرفته تا چوار.
حیدری تأکید کرد: بحران‌های محیطی، محصول بی‌توجهی‌های مزمن به توصیه‌های علمی و پژوهشی هستند. باید بین دانشگاه و نهادهای اجرایی پلی واقعی ایجاد شود. بسیاری از پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری در حوزه مدیریت منابع آب می‌توانند مستقیماً وارد چرخه تصمیم‌سازی شوند.
وی در پایان گفت: مدیریت بحران آب در استان ایلام نیازمند نگاهی کل‌نگر، مشارکت‌جویانه و بین‌بخشی است. هیچ نهادی به‌تنهایی قادر به حل این بحران نیست. باید از فرصت اربعین، سرمایه اجتماعی موجود، و ظرفیت رسانه‌ها برای ایجاد حساسیت عمومی استفاده کرد.
آب؛ گلوگاه توسعه یا نقطه‌ضعف آینده؟
بحران آب و فاضلاب در استان ایلام، صرفاً یک مسئله خدماتی یا زیربنایی نیست، بلکه به طور مستقیم با کیفیت زندگی، سلامت عمومی، توسعه اقتصادی، مهاجرت، عدالت اجتماعی و امنیت منطقه‌ای گره خورده است. اگرچه مشکلاتی نظیر فرسودگی شبکه‌ها، کمبود منابع مالی، ضعف در تصفیه‌خانه‌ها و سوءمدیریت به‌وضوح وجود دارد، اما هم‌زمان نباید از ظرفیت‌های فراوان استان غافل ماند.
وجود منابع طبیعی، نیروهای متخصص، دانشگاه‌های فعال، حضور مواکب در مناسبت‌های بزرگ، و روحیه جهادی مردم می‌تواند بستری برای یک بازنگری اساسی در سیاست‌های آبی ایلام باشد. با برنامه‌ریزی درست، بودجه‌ریزی هدفمند، استفاده از دانش روز و جلب مشارکت عمومی، می‌توان این بحران را به فرصت تبدیل کرد؛ فرصتی برای آغاز توسعه پایدار در استانی که سال‌هاست تشنه خدمت است.
انتهای خبر/ر
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد