گروه سیاسی ایلام بیدار::پس از طی مسیر طولانی مذاکرات هسته ای، تقریباً موضوع جمع بندی و ارائه بیانیه مشترک محرز گردیده و اعلام آن در ساعات آینده دور از انتظار نیست. هر چند تا روز قبل هنوز بسیاری از مقامات مذاکره کننده ایران و 5+1 از وجود مشکلات و مسائلی هر چند ناچیز ولی بسیار مهم صحبت می کردند ولی به واقع احتمال عدم توافق به صفر نزدیک شده است. در بررسی های اظهارات تیم مذاکره کننده و سایر مقامات 5+1 چنین بر می آید که عمده موضوعاتِ محل اشکال که باعث طولانی شدن مذاکرات شده بود بر روی سه محور زیر خلاصه می گشت:
اول، سازوکار برداشته شدن تحریمها به خصوص اصل بازگشت‌ناپذیری آنهاست.
دوم، در مورد دوره زمانی است که باید برخی محدودیت‌ها برای برنامه هسته‌ای ایران در نظر گرفته شوند. طرف غربی تلاش دارد تا بیانیه لوزان را با قرائت خود یک توافق الزام‌آور نشان بده.
سوم چارچوب موضوع دسترسی‌ها و بازرسی‌ها و نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح می شود.
به هر حال در روند قانونی دستیابی به توافق هسته ای مراجعی برای هر دو طرف در نظر گرفته شده است که بدون اظهار نظر آنها و بررسی مفاد تعهدات طرفین در این مراجع اصالت توافق زیر سوال می رود و در بعد اجرا از ضمانت افول می کند.
اما آنچه در خور توجه است، طرحی است که کنگره امریکا جهت توافق هسته ای با ایران برای کاخ سفید الزام آور دانسته است. طرح اصلاح شده‌ای که با لحاظ کردن دیدگاههای کاخ سفید بوده است به نقل از مرجع رسمی اطلاع رسانی کنگره آمریکا با رعایت عین واژگان و اصطلاحات متن اصلاح شده نهایی ، حاوی نکات اصلی ذیل است:
ا. بررسی های توافق هسته ای در کنگره:
پس از پنج روز از امضای توافق نهایی با ایران، رئیس جمهور ایالات متحده باید متن توافق و همه موارد مرتبط به آن را به کنگره تسلیم کند؛ ارزیابی راستی آزمایی هم درباره پایبندی ایران به مفاد توافق را به کنگره ارائه کند و گواهی بدهد که این توافق مطابق اهداف منع اشاعه ای است که مدنظر ایالات متحده است و امنیت ملی ایالات متحده را به خطر نمی اندازد ازجمله اینکه به ایران اجازه نمی‌دهد فعالیتهای نظامی مرتبط با هسته ای را ادامه بدهد.
2. عدم تعلیق تحریمهای کنگره در زمان بررسی توافق هسته ای(No Suspension):
رئیس جمهور آمریکا منع شده است از اینکه تا مدت پنجاه و دو روز پس از تسلیم متن توافق هسته ای به کنگره، تحریمهای کنگره را به حال تعلیق یا توقف دربیاورد یا اقدام دیگری برای کاهش دادن این تحریمها صورت بدهد. پس از دوره اولیه سی روزه برای بررسی توافق هسته ای در کنگره، دوازده روز دیگر در نظر گرفته شده است تا اگر کنگره در این زمینه مصوبه ای داشت ، مصوبه را در این مدت برای رئیس جمهور بفرستد و پس از آن ، ده روز دیگر برای کنگره درنظر گرفته شده است تا اگر رئیس جمهور، مصوبه کنگره را وتو کرد، کنگره نیز بتواند در مدت ده روز ، این وتو را لغو کند. اگر این توافق پس از نهم ژوئیه به کنگره تسلیم شود، دوره زمانی بررسی این توافق به هشتاد و دو روز افزایش خواهد یافت به این صورت که شصت روز برای بررسی طرح باشد، دوازده روز برای اقدام رئیس جمهور در وتوی مصوبه کنگره درباره این توافق و دو روز دیگر برای اینکه کنگره بخواهد وتوی رئیس جمهور را با اکثریت آرای خودش لغو کند. در طول این دوره های زمانی،کنگره می تواند جلسات استماع برگزار کند یا اینکه هیچ اقدامی درخصوص توافق هسته ای انجام ندهد.
در هنگام تصویب مصوبه مشترک رد توافق هسته ای و (متعاقب آن) رد وتوی رئیس جمهور درباره مصوبه کنگره در دوره زمانی بررسی این توافق، رئیس جمهور نمی تواند کاهش تحریمهای کنگره را که در توافق هسته ای می آید به اجرا بگذارد.
3.نظارت کنگره بر پایبندی ایران به مفاد توافق هسته ای:
پس از پایان دوره بررسی توافق هسته ای در کنگره، رئیس جمهور ملزم می شود تا در هر نود روز، ارزیابی خود را درباره پایبندی ایران به توافق هسته ای اعلام کند و اگر رئیس جمهور مشخص کند که ایران مفاد توافق هسته ای را نقض کرده است، کنگره می تواند مصوبه ای با سرعت به تصویب برساند تا تحریمهایی دوباره ابقاء شود که براساس
توافق هسته ای به حال تعلیق یا توقف در می آید
علاوه بر این، رئیس جمهور آمریکا ملزم است تا گزارشهای مفصلی به کنگره درباره طیفی از مسائل ازجمله برنامه هسته ای ایران، فعالیتهای موشکهای بالستیک ایران و حمایت ایران از تروریسم در عرصه جهانی بویژه اقدامات تروریستی علیه آمریکا و متحدانش بدهد.
بر اساس این اطلاعات، کنگره خواهد توانست مشخص کند که پاسخ مناسب درواکنش به اقدامات ایران در حمایت از اقدامات تروریستی علیه آمریکایی ها چه باشد.
4. این مصوبه در نهایت ، قانون بررسی توافق هسته ای ایران، مصوبه 2015 نام خواهد گرفت.
5. حداکثر تا مدت پنج روز از حصول به توافق هسته ای با ایران، رئیس جمهور ایالات متحده باید متن توافق هسته ای و همه مواد مرتبط با آن و ملحقات آن و متعاقب آن، گزارش راستی آزمایی و گواهی پایبندی ایران به تعهداتش را به سران کنگره و کمیته های مربوط بدهد.
6. رئیس جمهور ایالات متحده در ارزیابی های خود مشخص خواهد کرد که اجرای توافق سبب به خطر افتادن اهداف منع اشاعه ای هسته ای نمی شود، امنیت و دفاع مشترک را به خطر نمی اندازد و چارچوبی کافی بوجود می آورد تا اطمینان خاطر بدهد برنامه هسته ای ایران خطری برای دفاع و امنیت مشترک نخواهد بود و از فعالیتهای هسته ای ایران برای مقاصد انفجاری هسته ای یا دیگر کاربردهای نظامی هسته ای ازجمله تحقیق و توسعه برای ساخت وسایل انفجاری هسته ای یا دیگر مقاصد نظامی هسته ای استفاده نخواهد شد.
7. وزیر امورخارجه ایالات متحده می تواند گزارشی درخصوص پایبندی ایران به تعهدات و الزاماتش به توافق هسته ای و همچنین کافی بودن پادمانها و دیگر سازوکارهای کنترلی و دیگر تضمین های مندرج در توافق درباره برنامه هسته ای ایران تنظیم کند تا اطمینان حاصل شود از برنامه هسته ای ایران برای مقاصد انفجاری هسته ای یا دیگر مقاصد نظامی هسته ای استفاده نخواهد شد.
8. آژانس بین المللی انرژی اتمی باید مطابق مفاد توافق نهایی بتواند دسترسی کافی به مراکز مشکوک و همه فعالیتهای ادعایی درخصوص فعالیتهای هسته ای مخفی ایران داشته باشد و آژانس باید منابع مالی و نیروی انسانی و اختیارات لازم را برای انجام کارهای مربوط به رژیم راستی آزمایی و کارهای دیگری را داشته باشد که در توافق هسته ای درباره آن توافق می شود.
9. در دوره سی روزه تقویم کاری بررسی توافق هسته ای پس از تسلیم متن توافق ازجانب رئیس جمهور، کمیته روابط خارجی سنا و کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان جلسات استماع و دیگر جلسات لازم را برای کسب اطلاعات به منظور بررسی این توافق برگزار خواهد کرد.
10. رژیم تحریمهای اعمال شده ازجانب کنگره علیه ایران، عامل اصلی آورده شدن ایران به میز مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای‌اش بود.
هویداست که این طرح کنگره کاملا متضاد با دیدگاه مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی است که تحت عنوان قانون الزام دولت در رعایت حقوق و دستاوردهای هسته ای ابلاغ شده است. این قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و دو تبصره در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ دوم تیرماه یکهزار و سیصد و نود و چهار مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۳/۴/۱۳۹۴ به تأیید شورای نگهبان رسید.
علاوه بر این نکته ای که از اعلام توافق نهایی جلوگیری می کند این است که می بایست نظر شورای عالی امنیت ملی کشورمان نیز نظر نهایی را در حوزه مفاد تعهدات وین ابراز کند. در این زمینه دکتر ولایتی در گفت و گویی اعلام داشته است: هرچه آنجا انجام می شود کار مقدماتی است و باید به ایران آورده شود و در شورای عالی امنیت ملی مطرح شود.
به هر حال تلاش تیم مذاکره کننده ایرانی را کسی نمی تواند کتمان کند ولی بی اعتمادی اکثریت قریب به اتفاق ملت به رفتارهای دولتمردان امریکا در پابرجایی بر توافقات و تهدات نیز تبدیل به یک دغدغه اصلی شده است که این می تواند حداقل در نوشتن متنی شفاف و واضح و غیر قابل تفسیر کاهش پیدا کند.
روزهای آینده باید صبر کرد و دید که آیا مراجع فوق الذکر به تصویب مفاد بیانیه مشترک اعلامی می پردازند یا هنوز متن منتشره دارای محل ابهام و اشکال برای هر دو کشور است و از سویی آیا کنگره توانسته است مفاد طرح هسته ای خود را در این بیانیه اعمال کند و یا از اصول خود کوتاه آمده است؟
انتهای پیام/ش
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد