تخریب و توهین به بهانه انتقاد سازنده (قسمت اول)

"عباس امیدی"،روانشناس و مشاور خانواده نوشت:انتقاد سازنده  به عنوان یکی از جلوه های مهم پیشرفت در زندگی فردی و اجتماعی مطرح بوده و میزان نقدپذیری را مصداقی از پختگی و درک فرد به شمار آورده اند. انتقاد هم می‏تواند با هدف روشن نمودن حقایق و خوبیها سازنده و ارزشمند باشد و هم می‏تواند با هدف بزرگنمایی عیبها و پوشاندن خوبیها و هتک حرمت و توهین و افترا مبتنی بر شایعات، مخرب باشد.

در اسلام  انتقاد از مسائل مهم و اساسی است که همراه با مکانیزم عملی خاص و با حریمی مشخص ، معنی و مفهوم پیدا می‏کند و در قالب امر به معروف، نهی از منکرتجلی می‏یابد. کسانی که نقد می کنند به دنبال اصلاح هستند و از زاویه شخصی به مشکلات نمی نگرند بلکه با بررسی موضوع، نقد خود را برای سازندگی مطرح می کنند و این منتقدین عزیز و منصف هم خدا را شکر کم نیستند و اثر و نتیجه انتقاد آنها برای افراد خردمند مشخص و برای افراد مورد نقد نیز روشن است اما در این میان، افرادی نا آگاهانه یا از روی غرض ورزی به جای انتقادسازنده، مبادرت به تخریب یا توهین می کنند که این نه تنها سازنده نیست بلکه مخرب است و جامعه تحت تاثیر این اتفاق نا مبارک، ناامید، بی اعتماد و دچار سردرگمی می شود. البته منظور از توهین همواره بی احترامی مستقیم و بد و بیراه نیست. گاه یک تیکه زشت، طعنه ناراحت کننده می تواند یک توهین باشد.

اخلاق مداری در جامعه یک نیاز اساسی است اما زمانی که مدعیان دروغین در یک جامعه ،باتحقیر و تخریب حرمتها را می شکنند، رفته رفته این ناهنجاری ها جای نقد صحیح را می گیرند و رواج آن ، زنگ خطر فروپاشی بنیان های اخلاق اجتماعی  را به صدا درآورده است . از نظر روانشناختی نیز توهین و تحقیر به ايجاد احساس پشيمانی در مخاطب گفته می شود که به قصد صدمه زدن به موقعيت اجتماعی او انجام می پذیرد، بنابراین لازم است برای  این عمل مذموم  که احساس خرد کننده آن سال ها زندگي يک فرد را تحت تاثير قرار می دهد، چاره اندیشی شود.

ویژگی های نقد سازنده

*در انتقادکلی گویی وجود ندارد و همان جنبه‌اي كه نياز به اصلاح دارد مطرح می شود. -موضوع انتقاد شفاف بیان می شود و برای تغییر روال فعالیت یا تغییر رفتار خاصی از مخاطب بیان می شود.

*هنگام نقد كردن، به شخصيت مخاطب حمله نمی شود بلكه نقاط ضعف عملکرد مطرح می شود.

*تعمیم داده نمی شود، یعنی هنگام نقد سازنده از «ادراك» منتقد صحبت مي‌شود نه از يك واقعيت مطلق و بي‌چون و چرا،

*درانتقاد سازنده علاوه بر بیان نقاط ضعف، راهکارنیز برای بهبود شرایط پیشنهاد می‌شود. -در انتقاد سازنده حد اعتدال و انصاف در نظر گرفته می شود،قبل از انتقاد کردن از کسی، اول کمی با کفش‌های او راه می روند! !  

*نگارنده در ادامه اين مطلب، نکاتی درباره شخصيت افرادی که تحقير مي کنند و راهکارهای مواجه با آنان ارائه می نماید.

شخصيت توهين کننده

*توجه داشته باشيد که يک انسان کامروا و موفق هيچ نيازي به تحقير ديگران ندارد. افراد موفق ازديگران انتقادهای سازنده ای دارنداما هيچ گاه توهین نمی کنند. برخي افراد،به نام انتقاد، ديگران را مدام تحقير مي کنند که دلايل آن به شرح زير است:

*به دليل کمبودهايي که دارند خیلی مایلند خود را قدرتمند تر از ديگران جلوه دهند تا بر تزلزل شخصيتی خود غلبه کنند.

*قبلا فردی آن ها را آزرده و در مقابله با آن نامی کسب کرده اند.

*با تحقير ديگران سعي مي کنند نگاهها را به سمت خود معطوف نمایند.

*با توهین و تحقیر  فقط ناراحتي، نرسيدن به موفقيت و بي هدفی خود را در زندگی به نمايش مي گذارند.

*با دستاویز قرار دادن کلیدواژه های مقدس و مذهبی مظلوم نمایی می کنند تا جامعه توهین و تخریب را بجای انتقاد سازنده  بپذیرد.

*به هر ابزار و دسیسه ای برای تخریب مخاطب، دست می زنند و بسرعت موج سواری می کنند.

*زماني که فردي به شما توهين مي کند و ارزش هـایتـان را زیر سؤال می برند، انتخاب نوع واکنشی که نشان بدهیم قدری دشوار است زیرا جواب هاي بی شماری به ذهن خطور مي کند اما بهتر است به جای  برخورد تند ، با آنها مدارا کنیم. اگر بلافاصله واکنش نشان دهيد، در واقع خودتان را با آن فرد هم شان ساخته ايد و اين دقيقاً همان چيزي است که وی انتظارش را مي کشد تا وارد بازی ساختگي او شويد.

انتهای پیام/ک