به گزارشايلام بيدار، به نقل ازفارس، مغز» یکی از حساس‌ترینو پیچیده‌تریناعضای بدن تمام جانداران به شمار می‌رود.
از دید فیزیولوژی و تکاملی زیستی کار مغز، کنترل متمرکز بر روی سایر اندام‌های بدن است که از این منظر شناخت این عضو پیچیده بدن بسیار اهمیت دارد.
به دلیل این اهمیت، محققان و پژوهشگران نیز تحقیقات گسترده‌ای در رابطه با شناخت مغز و ذهن داشته‌اند که در پی این تحقیقات دانشی با عنوان «علوم شناختی» شکل گرفته و در حال حاضر این دانش به عنوان یک رشته میانرشتهای در دانشگاه‌های دنیا و ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است.
در این زمینه با رضا ابراهیم‌پور دکترای علوم اعصاب‌شناختی، رایانش و هوش مصنوعی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی به گفت‌وگونشسته‌ایم.
فارس: در ابتدا یک تعریف کلی از دانش علوم شناختی داشته باشید.
ابراهیم‌پور: اگر بخواهم تعریفی به صورت کلی و مختصر علوم شناختی همان علم شناخت مغز و ذهن است که به صورت یک رشته بین رشته‌ای در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود.
با توجه به پیچیدگی‌هایی که مغز دارد، علوم شناختی که علم شناخت مغز است می‌تواند یک رشته بسیار کاربردی باشد.
* تاثیرگذاری علوم شناختی بر روی مغز افراد با قدرت ذهنی متفاوت
فارس: از چه راه‌هایی به وسیله علوم شناختی می‌توان بر روی مغز تاثیر گذاشت؟
ابراهیم‌پور: در سه حالت می‌توان به مغز نگاه کرد، گروه اول کسانی هستند که ناتوانی‌های مغزی دارند و گروه دوم به افرادی گفته می‌شود که از نظر مغزی در حوزه علوم شناختی ما توانمندسازی و تقویت مغزی را روی افراد انجام می‌دهیم، به عنوان نمونه ما حافظه افراد را تقویت می‌کنیم و غدد تفکر و تصمیم‌گیری را قوت می‌بخشیم این تقویت برای افرادی که کند ذهن هستند می‌تواند در قالب توان‌بخشی باشد و برای افرادی که نرمال و معمولی هستند به تقویت حافظه و مغز آنها کمک می‌کند و برای افرادی که نابغه‌اند، علوم شناختی می‌تواند در بهبود بیشتر و افزایش کارایی مغزشان مؤثر باشد.
فارس: معروف‌ترین ابزارهای توسعه کارکردهای مغز چیست؟
ابراهیم‌پور:راه‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد که معروف‌ترین آن که در چند سال گذشته هم استفاده می‌شد، بازی‌های کامپیوتری بوده است که می‌توانست بر مغز انسان تأثیر بسیاری بگذارد.
علاوه بر بازی‌های کامپیوتری مشاوره‌هایی که به صورت گفت‌وگوی شفاهی نیز بی‌اثر نبوده‌اند حتی به وسیله تحریک‌های الکتریکی که به مغز وارد می‌شود می‌تواند تأثر بسزایی در کارکرد مغز داشته باشد، نئوفیت ابزاری است که به بچه کمک می‌کند تا تمرکز و توجه‌اش را کنترل کند.
گاهی ما یک سری امواج به مغز می‌فرستیم تا مغز را تحریک کنیم و سعی می‌کنیم آن قسمت‌هایی که ضعیف هستند را به وسیله این امواج تقویت کنیم.
فارس: گفتید علوم شناختی یک رشته بین رشته‌ای است، درباره این موضوع توضیح دهید.
ابراهیم‌پور:بین‌رشته‌ای بودن علوم شناختی به این معنا است که به عنوان مثال از نظر فیزیولوژی، زیست‌شناسان روی مغز کار می‌کنند و همین طور مهندسان هوش مصنوعی برای مدل‌سازی‌ها بر روی مغز کار می‌کنند، همچنین فیلسوفان نیز از منظر فلسفی به این علم نگاه می‌کنند، این مسائل نشان می‌دهد که علوم شناختی در گرایش‌های مختلف تأثیر دارد و این همان میانرشتهای بودن این علم است.
فارس: علوم شناختی در چه کشورهایی پیشرفت داشته است؟
ابراهیم‌پور: کشور آمریکا و دیگر کشورهایی که صنعتی شده‌اند در این علم پیشرفت بسیار زیادی داشته‌اند.
* پیشرفت ایران در علوم شناختی
فارس: این علم با این میزان کاربرد، در کشور ما هم پیشرفتی داشته است؟
ابراهیم‌پور: علوم شناختی حدود 20 سال است که در ایران به صورت میانرشتهای تدریس می‌شود و تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی نیز دارد در 10 سال اخیر به خصوص از زمانی که ستاد توسعه و فناوری علوم شناختی در ایران تأسیس شده این علم در ایران پیشرفت چشمگیری داشته است.
فارس: علوم شناختی در پزشکی هم کاربرد دارد؟
ابراهیم‌پور: بله، یک سری از بیماری‌ها و اختلالات شناختی مانند بیماری آلزایمر، ام‌اسو پارکینسون هستند که از طریق علوم شناختی درمان می‌شود.
در صورتی که این علم پیشرفت چشمگیر داشته باشد و اگر علوم شناختی را به خوبی ترویج دهیم، این دانش زمینه‌ساز خوبی است که مردم جامعه بتوانند مغز را بهتر بشناسند و با افرادی که دارای بیماری‌های شناختی هستند در تعامل باشند و بدانند که چه رفتارهایی باید با این بیماران انجام دهند تا در درمان آنها نقش داشته باشند.
* ضرورت ترویج علوم شناختی از طریق رسانه‌ها و آموزش و پرورش
فارس: شما بر ترویج علوم شناختی تأکید کردید، از نظر شما رسانه‌ها و آموزش و پرورش چقدر می‌توانند در ترویج علوم شناختی تأثیرگذار باشند؟
ابراهیم‌پور: آموزش و پرورش با مطرح کردن موضوع علوم شناختی در کتاب‌های دانش‌آموزان می‌تواند کمک بزرگی برای ترویج این علم باشد، همچنین رسانه‌ها و سازمان صدا و سیما در ترویج این علوم مؤثر هستند، اکنون ما کلیپ‌های زیادی در رابطه با علوم شناختی در سایت‌های معتبر اینترنتی داریم که صدا و سیما می‌تواند به راحتی از این کلیپ‌ها در ترویج علوم شناختی استفاده کنند تا مردم خیلی بیشتر با مغز انسان و علوم اعصاب آشنا شوند.
* اعزام دانشجویان برای آشنایی بیشتر با علوم شناختی
فارس: در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم اقداماتی برای ترویج علوم شناختی انجام شده است.
ابراهیم‌پور:بله، بزرگ‌ترین کاری که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام داده ایجاد ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی بوده است که این ستاد تاکنون به صورت فعال عمل کرده و فعالیت‌های خوبی انجام داده است، به ویژه در حوزه آموزش که کارشناسان ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی در مدارس، استعدادهای درخشان را شناسایی می‌کنند.
همین طور در دانشگاه‌ها، انجمن‌های علمی در حوزه علوم شناختی فعال شده است، همچنین دانشجویانی برای آشنایی بیشتر با علوم شناختی به خارج از کشور فرستاده شده‌اند.
* نحوه ورود به دانش علوم شناختی
فارس: با این اوصاف، اگر یک دانش‌آموز بخواهد رشته علوم شناختی را دنبال کند چه کارهایی باید انجام دهد؟
ابراهیم‌پور:دانش‌آموزان مقطع دبیرستان بخشی از علوم شناختی را در کتاب‌های درسی می‌خوانند، اما در دوره کارشناسی چه در رشته‌های مهندسی و رشته پزشکی به صورت مستقل رشته علوم شناختی را نداریم و فقط در مقطع دکتری علوم شناختی را داریم ولی نه به صورت خیلی شناخته شده و مجزا که دانشکده خاصی داشته باشد البته در برخی از دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه تهران، صنعتی شریف و دانشگاه شهید بهشتی اتفاقات خوبی افتاده است.
اما اگر دانشجویان بخواهند در مقطع کارشناسی این علوم را ادامه دهند باید خودشان دست به کار شوند به عنوان نمونه دان
دانشجوی مهندسی نرم‌افزار با توجه به علاقه‌‌ای که به علوم شناختی دارد می‌تواند با راهنمایی استاد مربوطه و مقاله‌های موجود درباره این علم، علوم شناختی را دنبال کند.
انتهایپیام/ش
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد