به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، اقتصاد دانش‌بنیان، یکی از محورهای اصلی توسعه در دهه اخیر ایران است؛ مسیری که بسیاری از استان‌های کمتر برخوردار، از جمله ایلام، با وجود محدودیت‌ها، توانسته‌اند سهمی از آن بگیرند. در این میان، «تکین شیمی سپنتا سیروان» یکی از نمونه‌های موفق این حرکت است.
این شرکت زیرمجموعه پارک علم و فناوری ایلام است و با مدیریت پویان فتح‌اللهی، دکترای شیمی عالی، فعالیت خود را از دو سال پیش آغاز کرده است. آنچه این واحد را متمایز می‌کند، نه‌تنها تنوع و کیفیت تولید، بلکه نگاه علمی و پایبندی آن به استانداردهای جهانی است.
در روزگاری که بسیاری از واحدهای تولیدی استان با کمبود نقدینگی یا نبود بازار روبه‌رو هستند، تکین شیمی سپنتا با پشتوانه علمی و همت جوانان بومی، توانسته از سیروان به بازار ملی راه پیدا کند؛ حرکتی که اگر استمرار یابد، می‌تواند الگویی برای دیگر کارآفرینان دانش‌بنیان ایلام باشد.
از آزمایشگاه تا خط تولید
پویان فتح‌اللهی، مدیرعامل شرکت تکین شیمی سپنتا سیروان، درباره مسیر شکل‌گیری ایده تا تولید در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: من از همان دوران تحصیل در مقطع دکتری شیمی عالی، دغدغه‌ام کاربردی‌کردن دانش بود. همیشه می‌دیدم بخش زیادی از مواد مورد استفاده در کشاورزی یا خودروها، از خارج وارد می‌شود. این برای من سؤال بود که چرا ما در ایران، با این همه توان علمی و نیروی متخصص، نتوانیم چنین محصولاتی را خودمان تولید کنیم.
وی افزود: ایده اولیه در قالب طرحی دانش‌بنیان به پارک علم و فناوری ارائه شد. پس از بررسی و حمایت اولیه، با دریافت ۴ میلیارد تومان وام استارت اولیه، توانستیم کارخانه را در سیروان راه‌اندازی کنیم. شاید در ظاهر مبلغ بالایی نباشد، اما برای شروع کار، توانست هزینه خرید تجهیزات پایه و مواد اولیه را پوشش دهد.
فتح‌اللهی با نگاهی آرام اما مصمم، از روزهای سخت شروع یاد می‌کند: در آغاز، ما تعداد محدودی بودیم؛ اما به‌تدریج تولیدمان جان گرفت و حالا می‌توانم بگویم به طور میانگین روزانه ۲۵ تن محصول تولید می‌کنیم، در حالی که ظرفیت واقعی کارخانه ۱۰۰ تن در روز است.
محصولات دانش‌بنیان با استاندارد جهانی
مدیرعامل شرکت تکین شیمی سپنتا، در ادامه گفتگو، درباره سبد محصولات توضیح می‌دهد: ما در دو حوزه موازی فعالیت می‌کنیم؛ یکی سبد محصولات کودی و دیگری سبد مایعات خودرویی. در بخش کشاورزی، فعلاً خط تولید هیومیک اسید مایع و گرانول را داریم. علاوه بر آن، تولید سولفات منگنز، سولفات منیزیم و سولفات روی، هم به جریان افتاده است. هدف ما این است که در آینده نزدیک، با راه‌اندازی خطوط جدید، سبد محصولات کودی را به حدود ۴۰ محصول برسانیم.
وی تأکید کرد: در طراحی فرمولاسیون، از مراجع علمی معتبر دنیا استفاده کردیم. همچنین تمام مراحل تولید با کنترل کیفی دقیق انجام می‌شود تا کیفیت نهایی محصول، در سطح برندهای بین‌المللی باشد. در حال حاضر نمونه‌هایی از محصولات ما در استان‌های هم‌جوار مثل کرمانشاه، لرستان، خوزستان و حتی فارس مصرف می‌شود و بازخوردها بسیار مثبت بوده است.
در حوزه دوم، یعنی مایعات خودرویی، فتح‌اللهی می‌گوید: در حال حاضر محصول اصلی ما، مایع مبدل گازهای اگزوز خودروهای دیزلی است که نقش مهمی در کاهش آلایندگی دارد. این محصول با استانداردهای زیست‌محیطی اروپا طراحی شده و در آینده نزدیک، قصد داریم سبد مایعات خودرویی را به چهار یا پنج نوع محصول گسترش دهیم.
از سیروان تا بازار ملی
به گفته فتح‌اللهی، یکی از اهداف مهم این شرکت، توسعه بازار و حضور گسترده‌تر در سراسر کشور است؛ وی در این باره گفت: ما در حال حاضر بازار خود را در سطح ملی تعریف کرده‌ایم. یعنی فقط به فروش در ایلام اکتفا نکردیم، بلکه از همان ابتدا برنامه داشتیم تا محصولات بام فورد در سراسر ایران شناخته شود. خوشبختانه کیفیت بالا باعث شده مشتریان خودشان ما را به دیگران معرفی کنند. حتی چند پیشنهاد همکاری برای صادرات هم دریافت کرده‌ایم.
وی با تأکید بر نگاه بومی، ملی می‌گوید: سیروان برای ما فقط محل تولید نیست، بخشی از هویت شرکت است. اما رسالت ما محدود به یک شهرستان نیست. می‌خواهیم نشان دهیم که ایلام هم می‌تواند قطب تولید دانش‌بنیان در غرب کشور باشد.
روایت یک کارگر؛ امید در کارخانه‌ای کوچک
در بخش تولید کارخانه، کارگران جوانی مشغول‌اند که اغلب از روستاهای اطراف سیروان به اینجا آمده‌اند. یکی از آن‌ها، علیرضا مرادی، کارگر خط تولید است. با چهره‌ای آفتاب‌سوخته و نگاهی پرامید، از تجربه‌اش در این کارخانه می‌گوید: قبل از اینجا، چند سال بیکار بودم. کار کشاورزی فصلی بود و درآمد ثابتی نداشت. وقتی این کارخانه راه افتاد، فکر نمی‌کردم کار شیمیایی این‌قدر منظم و علمی باشد. اما حالا یاد گرفته‌ام چطور مواد را ترکیب کنیم، چطور کنترل کیفیت بزنیم. حتی مدیرعامل خودش کنار ما کار می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: برای ما اینجا فقط یک محل کار نیست؛ امید است. هر صبح که وارد می‌شوم، حس می‌کنم دارم در ساختن چیزی نقش دارم که به درد مردم می‌خورد. کشاورز وقتی کود ما را استفاده می‌کند و می‌گوید محصولش بهتر شده، من هم خوشحال می‌شوم. آرزو دارم تولید بیشتر شود تا جوانهای بیشتری سر کار بیایند.
مرادی معتقد است که اگر حمایت‌ها ادامه داشته باشد، این واحد می‌تواند چندین برابر ظرفیت فعلی کار ایجاد کند: ما الان روزی ۲۵ تن تولید داریم، ولی دستگاه‌ها تا ۱۰۰ تن هم جواب می‌دهد. یعنی اگر سرمایه در گردش بیشتر شود، می‌توانیم سه شیفت کار کنیم. خیلی از بچه‌ها منتظرند که اگر ظرفیت بالا رفت، بیان سر کار.
نگاهی از بیرون
برای تحلیل نقش چنین واحدهایی در اقتصاد استان، با مهدی کریمی، کارشناس مسائل اقتصادی ایلام، گفتگو کردیم. وی با تأکید بر اهمیت حرکت به سمت تولید دانش‌بنیان می‌گوید: شرکت‌هایی مانند تکین شیمی سپنتا نشان می‌دهند که حتی در استان‌هایی با زیرساخت‌های محدود، اگر علم و سرمایه هدفمند کنار هم قرار بگیرند، می‌شود جهش ایجاد کرد. این واحد فقط یک کارخانه نیست؛ الگویی است از اینکه چطور می‌شود ارزش افزوده واقعی ایجاد کرد.
کریمی تصریح کرد: نکته مهم در موفقیت چنین واحدهایی، مدیریت علمی و بازارشناسی دقیق است؛ در بسیاری از طرح‌های تولیدی، مشکل اصلی نبود بازار یا ناپایداری کیفیت است. اما این شرکت از ابتدا بر اساس استاندارد جهانی حرکت کرده و محصولاتش را با نیاز واقعی بازار تنظیم کرده است. وقتی شما کود مایع یا مایع اگزوز تولید می‌کنید که استاندارد دارد و در سراسر کشور مشتری پیدا می‌کند، در واقع یک برند منطقه‌ای ساخته‌اید که می‌تواند به صادرات هم فکر کند.
وی همچنین به بُعد اشتغال و توسعه محلی اشاره می‌کند: پنج شغل مستقیم شاید عدد بزرگی نباشد، اما مهم این است که این مشاغل پایدارند و ریشه در دانش دارند. چنین فعالیت‌هایی باعث می‌شوند جوانان تحصیل‌کرده در استان بمانند و به جای مهاجرت، در زادگاه خود کار کنند. ضمن اینکه اثرات غیرمستقیم آن، مثل رونق حمل‌ونقل محلی، خدمات فنی و بازار مواد اولیه، چندبرابر اشتغال مستقیم است.
مسیر آینده؛ از تولید محلی تا برند ملی
فتح‌اللهی در بخش پایانی گفتگو، با اشاره به برنامه‌های آینده شرکت گفت: برنامه اصلی ما گسترش خطوط تولید و ورود به صادرات است. برای رسیدن به این هدف، چند اقدام را در دستور کار داریم: افزایش سرمایه در گردش، جذب نیروهای متخصص جدید، و توسعه بخش تحقیق و توسعه. همچنین مذاکراتی با برخی شرکت‌های خارجی در زمینه انتقال فناوری و همکاری تحقیقاتی انجام شده است.
وی با لبخند اضافه می‌کند: من معتقدم سیروان ظرفیت آن را دارد که به قطب شیمیایی غرب کشور تبدیل شود. اگر حمایت‌ها ادامه پیدا کند، در چند سال آینده بام‌فورد نه‌تنها در ایران، بلکه در کشورهای منطقه هم شناخته خواهد شد.
جوانهای از آینده در خاک سیروان
کارخانه تکین شیمی سپنتا شاید در ظاهر تنها یک واحد کوچک در سیروان باشد، اما در واقع نمادی از اراده‌ای است که می‌خواهد از دل محرومیت، مسیر پیشرفت را باز کند. اینجا جایی است که علم، اراده و بومی‌گرایی در هم آمیخته‌اند تا محصولی ایرانی با استاندارد جهانی تولید شود.
اگرچه هنوز فاصله زیادی تا بهره‌برداری کامل از ظرفیت ۱۰۰ تنی کارخانه وجود دارد، اما آنچه اهمیت دارد استمرار حرکت است؛ حرکتی که می‌تواند ایلام را از حاشیه به متن اقتصاد دانش‌بنیان کشور بیاورد.
در روزگاری که توسعه صنعتی اغلب با کلان پروژه‌ها سنجیده می‌شود، «تکین شیمی سپنتا سیروان» یادآور این حقیقت است که گاهی تحول، از دل یک کارگاه پنج‌نفره آغاز می‌شود.
از نگاه کارشناسان یک مفهوم مشترک دیده می‌شود: ایمان به توان بومی و دانش ملی؛ این کارخانه کوچک، در دل شهرستان سیروان، نه فقط محصول تولید می‌کند، بلکه امید، انگیزه و آینده‌ای متفاوت برای جوانان ایلامی می‌سازد؛ آینده‌ای که در آن، بام‌فورد نه فقط یک برند صنعتی، بلکه نماد یک باور است؛ باوری به اینکه ایلام می‌تواند.
انتهای خبر/ر