به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، ایلام، شهری در حال توسعه که در سال‌های اخیر شاهد رشد جمعیت، گسترش فضاهای تجاری و افزایش حجم تردد در معابر بوده است، اکنون بیش از هر زمان دیگر نیازمند برنامه‌ریزی هدفمند برای ساماندهی مشاغل شهری است. از مکانیکی‌ها و فروشندگان میوه گرفته تا فروشگاه‌های لوازم خانگی و مصالح ساختمانی، پراکندگی صنوف در نقاط مختلف شهر چهره‌ای نامنظم و شلوغ به ایلام داده است. این وضعیت نه‌تنها بر سیمای شهری تأثیر منفی گذاشته، بلکه مشکلاتی چون ترافیک، آلودگی صوتی، رقابت ناسالم و کاهش بهره‌وری اقتصادی را نیز به دنبال داشته است.
با افزایش تراکم فعالیت‌های صنفی در هسته مرکزی ایلام، موضوع ساماندهی مشاغل به یکی از دغدغه‌های اصلی شهروندان و مدیریت شهری تبدیل شده است. پراکندگی اصناف در نقاط مختلف شهر، چهره‌ای نامنظم و ترافیکی ایجاد کرده که بر کیفیت زندگی مردم اثر مستقیم دارد. خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» در گفت‌وگو با مسئولان و کارشناسان، ابعاد مختلف این طرح را بررسی کرده است.
ضرورت ساماندهی مشاغل در ایلام
ساماندهی مشاغل به معنای ایجاد نظم فضایی، تعیین مکان مشخص برای هر صنف و جلوگیری از پراکندگی فعالیت‌هاست. در شهری مانند ایلام که با محدودیت فضای شهری و رشد سریع خدمات روبه‌روست، این موضوع اهمیتی دوچندان دارد. کارشناسان شهری معتقدند که نبود برنامه جامع برای استقرار صنوف، موجب ازدحام در برخی خیابان‌ها مانند چمران، انقلاب و جمهوری شده و در مقابل، بخش‌هایی از شهر همچنان فاقد کاربری اقتصادی مناسب مانده‌اند.
یکی از اهداف اصلی این طرح، ارتقای کیفیت زندگی شهری و زیباسازی چهره ایلام است. وقتی مشاغل پر سروصدا یا دارای تردد بالا مانند تعمیرگاه‌ها، آهن‌فروشان یا مصالح‌فروشی‌ها در محدوده‌های مسکونی مستقر باشند، آرامش شهروندان مختل می‌شود. انتقال این مشاغل به شهرک‌های صنفی اختصاصی علاوه بر کاهش مزاحمت‌های زیست‌محیطی، امکان نظارت و ارائه خدمات زیرساختی را آسان‌تر می‌کند.
ساماندهی، پیش‌نیاز توسعه پایدار شهری است
تجربه شهرهایی مانند اصفهان، تبریز و کرمانشاه نشان می‌دهد که ایجاد شهرک‌های صنفی نه‌تنها به ساماندهی صنوف کمک کرده؛ بلکه فضای رقابتی سالم و رونق اقتصادی را نیز در پی داشته است. در این شهرها، مجموعه‌هایی مخصوص مکانیک‌ها، آهن‌فروشان و فروشندگان لوازم خانگی طراحی شده و به‌صورت مجتمع‌های هدفمند اداره می‌شوند. ایلام نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی و محدودیت زمین در مناطق مرکزی، نیاز دارد این الگو را با شرایط بومی خود تطبیق دهد.
نصرت حیدری استاد دانشگاه آزاد ایلام در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: ساماندهی مشاغل یکی از محورهای اصلی برنامه‌های مدیریت شهری است. پراکندگی صنوف در نقاط مرکزی شهر باعث ایجاد ترافیک، بی‌نظمی بصری و نارضایتی ساکنان شده است. هدف ما ایجاد بازارهای تخصصی برای اصناف مختلف از جمله مکانیکی‌ها، میوه‌فروشان و فروشندگان لوازم خانگی است تا هم شهر نظم بگیرد و هم فرصت رقابت سالم برای کسب‌وکارها فراهم شود.
ساماندهی باید با رضایت و حمایت مالی همراه باشد
دبیر فیض الهی رئیس اتاق اصناف ایلام، نیز در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: اصل ساماندهی امری ضروری و مورد تأیید اصناف است، اما نکته مهم نحوه اجراست. بسیاری از کسبه نگران از دست دادن مشتریان خود هستند؛ بنابراین، شهرداری و دستگاه‌های ذی‌ربط باید تسهیلات مالی، معافیت‌های مالیاتی و حمایت تبلیغاتی برای جابه‌جایی صنوف در نظر بگیرند.
وی افزود: ما معتقدیم ساماندهی باید به‌صورت تدریجی و محله‌محور انجام شود تا اصناف آسیب نبینند. اگر این طرح با مشارکت خود کسبه اجرا شود، نه‌تنها چهره شهر زیباتر خواهد شد، بلکه رونق اقتصادی جدیدی در ایلام شکل می‌گیرد.
ساماندهی، فرصتی برای بازآفرینی فرهنگی شهر
نرگس امیری، عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: مشاغل شهری بخشی از هویت فرهنگی شهر هستند. وقتی به‌صورت منسجم و هدفمند سازمان‌دهی شوند، نه‌تنها نظم کالبدی بلکه نظم فرهنگی ایجاد می‌شود. بازارها و شهرک‌های صنفی جدید می‌توانند به مراکز تعامل اجتماعی تبدیل شوند؛ فضاهایی که مردم با آرامش خرید کنند و حس تعلق به شهر افزایش یابد.
وی تأکید کرد: اگر ساماندهی فقط از منظر فنی و اقتصادی دیده شود و مشارکت اجتماعی نادیده گرفته شود، ممکن است طرح با مقاومت روبه‌رو شود. باید با اطلاع‌رسانی شفاف و گفت‌وگو با مردم، اعتمادسازی صورت گیرد.
شهروندان چه می‌گویند؟
رضا کرمی، راننده تاکسی در ایلام، در گفتگو با خبرنگار ما گفت: خیابان‌هایی مثل جمهوری و بعثت همیشه شلوغ‌اند. اگر مکانیکی‌ها و مغازه‌های پر رفت‌وآمد از مرکز شهر به مکان‌های مشخص منتقل شوند، هم ترافیک کمتر می‌شود، هم مردم راحت‌تر رفت‌وآمد می‌کنند.
در مقابل، مهدی خالقی، صاحب مغازه لوازم خانگی گفت: انتقال مغازه‌ها به بیرون شهر باید با برنامه باشد. ما مشتری‌های ثابت داریم؛ اگر ناگهانی مجبور به جابه‌جایی شویم، ممکن است بازارمان از بین برود. باید تسهیلات بدهند تا انگیزه داشته باشیم.
فرصت‌های اقتصادی پنهان
کارشناسان اقتصادی معتقدند که ساماندهی مشاغل نه‌تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند بلکه بستر مناسبی برای رشد تجارت محلی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم می‌سازد. ایجاد بازارهای تخصصی می‌تواند به برندینگ شهری ایلام منجر شود. به‌عنوان مثال، بازار بزرگ خودرو و مکانیک ایلام یا مرکز لوازم خانگی غرب کشور می‌تواند به تدریج در سطح ملی شناخته شود.
یکی از مزایای مهم این طرح، کاهش هزینه‌های تولید و خدمات است. استقرار مشاغل هم‌نوع در یک مکان، باعث هم‌افزایی، کاهش هزینه حمل‌ونقل و افزایش مشتری‌پذیری می‌شود. از سوی دیگر، با تمرکز صنوف در مراکز خاص، فضای رقابتی ایجاد شده و عرضه و قیمت‌ها به تعادل می‌رسد. از بُعد اجتماعی نیز، جداسازی مشاغل پرخطر یا آلاینده از مناطق مسکونی، سطح رضایت عمومی را بالا می‌برد.
چالش‌ها و موانع اجرایی
با وجود مزایای فراوان، اجرای این طرح با چالش‌هایی نیز همراه است. برخی صنوف تمایل چندانی به جابه‌جایی ندارند، زیرا مشتریانشان را در محل فعلی از دست می‌دهند. از سوی دیگر، نبود زمین مناسب در نقاط نزدیک به شهر و هزینه بالای ایجاد زیرساخت‌ها، مانعی جدی محسوب می‌شود. همچنین باید به‌گونه‌ای عمل شود که انتقال مشاغل با حمایت مالی و تسهیلاتی همراه باشد تا فشار اقتصادی به اصناف وارد نشود.
نقش مدیریت شهری و نهادهای حمایتی
موفقیت طرح ساماندهی نیازمند همکاری شهرداری، اداره صنعت، معدن و تجارت، اتاق اصناف و شورای شهر است. هر یک از این نهادها نقشی کلیدی دارند؛ شهرداری در تأمین زیرساخت و خدمات شهری، صنعت و معدن در صدور مجوزها، و اصناف در اقناع و مشارکت فعال اعضا. تدوین طرح جامع و زمان‌بندی‌شده می‌تواند از اجرای مقطعی و ناکارآمد جلوگیری کند.
ساماندهی مشاغل در ایلام، نه یک اقدام مقطعی بلکه ضرورتی راهبردی برای توسعه متوازن شهری است. این طرح اگر با رویکرد کارشناسی و همراهی اصناف اجرا شود، می‌تواند همزمان به نظم شهری، افزایش رضایتمندی عمومی و شکوفایی اقتصادی منجر شود. آینده ایلام نیازمند شهری منظم، زیبا و اقتصادی پویاست و ساماندهی مشاغل می‌تواند نخستین گام جدی در این مسیر باشد.
طرح ساماندهی مشاغل در شهر ایلام اگر با نگاه جامع و مشارکت‌محور اجرا شود، می‌تواند بسیاری از چالش‌های شهری از جمله ترافیک، آلودگی و بی‌نظمی را رفع کند. این طرح فرصتی است برای بازآفرینی اقتصادی و اجتماعی شهر و حرکت به سوی ایلامی منظم‌تر، زیباتر و پررونق‌تر. با همراهی اصناف و حمایت دستگاه‌های مسئول، ایلام می‌تواند الگویی از مدیریت شهری هوشمند در غرب کشور باشد.
انتهای خبر/ر