به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، این روزها اگر گشتی در بازار ایلام بزنید، تفاوت قیمت‌ها در مغازه‌های مختلف شما را غافلگیر می‌کند. از گوشت تا برنج، از میوه تا پوشاک، از مواد شوینده تا لوازم‌خانگی؛ همه چیز در مدار بی‌ثباتی می‌چرخد. در یک مغازه، برنج پنج کیلویی با برچسب 1000000 تومان به فروش می‌رسد و چند قدم آن‌طرف‌تر همان برنج با قیمت ۶۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود. سیبی که در یک میوه‌فروشی کیلویی ۱۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود، در مغازه‌ای دیگر تنها ۶۰ هزار تومان قیمت دارد.
در ظاهر، این اختلاف قیمت‌ها می‌تواند حاصل تفاوت کیفیت یا برند باشد، اما وقتی همین الگو را در گوشت، پوشاک و حتی کالاهای اساسی می‌بینیم، روشن می‌شود که پای مسئله‌ای عمیق‌تر در میان است؛ مسئله‌ای به نام ضعف نظارت، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و نبود سازوکار منسجم قیمت‌گذاری.
از میدان میوه تا مغازه پوشاک؛ بازار بی‌نظم ایلام
صبح زود، در میدان میوه و تره‌بار ایلام، جنب‌وجوش عجیبی به چشم می‌خورد. کامیون‌ها یکی‌یکی بار می‌آورند، فروشنده‌ها در حال تخلیه هستند و مردم با نگرانی قیمت‌ها را مقایسه می‌کنند.
میلاد کریمی یکی از مغازه‌داران ایلامی در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: ما خودمان از بالا قیمت‌ها را افزایش می‌دهیم. زمانی که کامیون از تهران یا اهواز به مقصد می‌آید، هزینه برگشت بار را نداریم؛ بنابراین، بار را با قیمت دو برابر تحویل می‌گیریم و ناچاریم که آن را گران‌تر بفروشیم. در این شرایط، مردم فکر می‌کنند که ما در حال سوءاستفاده هستیم.
وی افزود: به‌عنوان مثال، یک جعبه انار که سال گذشته ۳۵۰ هزار تومان بود، اکنون باید ۸۵۰ هزار تومان خریداری کنیم، و این در صورتی است که بتوانیم آن را پیدا کنیم. هزینه‌های حمل و نقل، بارگیری و کرایه راننده نیز به شدت افزایش یافته است. در نتیجه، نه ما راضی هستیم و نه مشتریان.
در کوچه‌های اطراف میدان، مغازه‌های پوشاک نیز وضعیت بهتری ندارند. خانم احمدی، فروشنده لباس، در حالی که ویترین خود را مرتب می‌کند، گفت: من یک مدل کفش زنانه دارم که در کرمانشاه ۷۰۰ هزار تومان قیمت دارد، اما در اینجا مجبورم همان را یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان بفروشم. زیرا هزینه‌های بار، اجاره مغازه، قبض برق و مالیات به شدت بالا رفته است. مردم هم حق دارند که خرید نکنند، اما ما چاره‌ای نداریم.
مشکلات اساسی بازار ایلام
برای بررسی دقیق‌تر موضوع، سراغ دبیر فیض‌اللهی، رئیس اتاق اصناف ایلام رفتیم. وی در گفتگو با خبرنگار ایلام بیدار با صراحت از چند عامل کلیدی در افزایش قیمت‌ها سخن گفت: نبود ساختار مشخص در حمل‌ونقل کالا به‌ویژه در مسیرهای برگشت، از عوامل اصلی افزایش هزینه‌هاست. کامیونی که از تهران برای ایلام بار می‌آورد، در برگشت باری ندارد. همین مسئله باعث می‌شود کرایه مسیر دوبرابر محاسبه شود و مستقیماً روی قیمت نهایی کالا تأثیر بگذارد.
وی در ادامه به مشکلات بخش املاک تجاری اشاره کرد: در بخش اماکن تجاری هم مشکلات جدی بین مالک و مستأجر داریم. بسیاری از واحدهای صنفی به دلیل اجاره‌های بالا در آستانه تعطیلی‌اند. وقتی اجاره هر ماه بیشتر می‌شود، طبیعی است که فروشنده برای جبران بخشی از هزینه‌ها قیمت اجناسش را بالا ببرد.
فیض‌اللهی درباره وضعیت خشکبار نیز گفت: در حوزه خشکبار با دو معضل عمده مواجهیم؛ یکی هزینه حمل‌ونقل و دیگری کمبود عمده‌فروشان فعال در استان. همین مسئله باعث می‌شود قیمت خشکبار در ایلام بعضاً از تهران هم بالاتر باشد.
رئیس اتاق اصناف استان ایلام تصریح کرد: در کنار نبود کشتارگاه مجهز، افزایش هزینه حمل دام و نبود بازار فروش منسجم برای دام و همچنین مرجعی برای قیمت‌گذاری دام باعث شده تا مردم و فروشندگان هر دو در فشار اقتصادی قرار گیرند.
وقتی بازار محلی از تنظیم ندارد
حمیدرضا سلیمانی کارشناس اقتصاد محلی، در گفتگو با ایلام بیدار وضعیت کنونی را حاصل یک چرخه معیوب دانسته و گفت: در استان ایلام، بخش عمده‌ای از کالاها از استان‌های دیگر وارد می‌شود. وقتی زنجیره تأمین و حمل‌ونقل در اختیار خود استان نیست، بازار از کنترل خارج می‌شود. نبود مراکز توزیع عمده، ضعف نظارت و محدودیت نیروهای بازرسی، همه این‌ها دست‌به‌دست هم داده‌اند تا قیمت‌ها نوسان دائمی داشته باشند.
وی گفت: وقتی بازرسان با بودجه محدود و تنها چند تیم معدود برای هزاران واحد صنفی فعالیت می‌کنند، طبیعی است که نظارت مؤثر انجام نمی‌شود. این شرایط، زمینه را برای قیمت‌گذاری سلیقه‌ای و بعضاً سوءاستفاده باز می‌گذارد.
به گفته سلیمانی، یکی از راهکارهای اساسی، ایجاد شبکه توزیع بومی و شفافیت در زنجیره قیمت‌گذاری است: اگر کالا از تولیدکننده تا مصرف‌کننده مسیر کوتاه‌تری طی کند و نظارت الکترونیکی بر فاکتورها وجود داشته باشد، هم رقابت واقعی شکل می‌گیرد هم جلوی تورم مصنوعی گرفته می‌شود.
فشار دوطرفه بر خریدار و فروشنده روایت مردم و بازاریان از گرانی‌های بی‌قاعده
در میدان ۲۲ بهمن ایلام، فاطمه عباسی، یکی از شهروندان ایلامی که در حال خرید برنج است با گلایه از بی‌ثباتی قیمت‌ها گفت: در هر مغازه، قیمت متفاوتی اعلام می‌شود و مشخص نیست کدام نرخ واقعی است. در یک فروشگاه، برنج پاکستانی کیلویی ۵۰ هزار تومان عرضه می‌شود و در مغازه‌ای دیگر همان بسته ۷۵ هزار تومان قیمت دارد. نه فاکتور مشخصی ارائه می‌شود و نه پاسخ‌گویی روشنی از سوی فروشندگان وجود دارد.
وی افزود: قیمت کالاها نیز ثباتی ندارد؛ روزی انار را ۵۰ هزار تومان می‌خریم و فردا همان مقدار به ۸۰ هزار تومان می‌رسد.
در سوی دیگر، فروشندگان نیز از وضعیت نابسامان بازار گلایه‌مندند. یکی از خواربارفروشان پیاده‌راه طالقانی گفت: ما نیز در فشار اقتصادی قرار داریم. قیمت خرید کالا تقریباً هر روز تغییر می‌کند؛ شرکت‌های پخش امروز با یک نرخ عرضه می‌کنند و فردا همان کالا را گران‌تر می‌فروشند. مردم تصور می‌کنند ما سود غیرمتعارف می‌بریم، در حالی که میزان سود ثابت است؛ اما قیمت پایه خرید به طور مداوم افزایش می‌یابد.
تعزیرات حکومتی و چالش نظارت‌های نمایشی
در ادامه پیگیری‌ها، خبرنگار ایلام بیدار برای دریافت پاسخ رسمی، سراغ سازمان تعزیرات حکومتی استان ایلام رفت، اما پس از تماس‌ها و مراجعه‌های مکرر، پاسخ مشخصی دریافت نشد.
در شهر ایلام بیش از ۱۶ هزار مغازه و واحد صنفی فعال وجود دارد، اما تعداد تیم‌های نظارتی فقط ۱۵ مورد است. با این وضعیت، هر تیم اگر بخواهد همه واحدها را پوشش دهد، شاید سالی یک بار بتواند به هر مغازه سر بزند. این عملاً یعنی نظارت وجود دارد، اما کارآمد نیست.
نظارت صوری نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه باعث بی‌اعتمادی مردم هم می‌شود. وقتی شهروند احساس کند هیچ مرجعی پاسخ‌گو نیست، خودبه‌خود از نظام بازار فاصله می‌گیرد و خریدهایش را به حداقل می‌رساند. این امر رکود را تشدید می‌کند و بازخورد منفی بر کل اقتصاد محلی می‌گذارد.
اقتصاد ایلام زیر سایه هزینه‌های پنهان
مشکل گرانی در ایلام تنها به بازار محدود نمی‌شود. کارشناسان اقتصادی معتقدند که ساختار کلی اقتصاد استان، متکی به واردات و حمل‌ونقل بین استانی است. نبود واحدهای تولیدی پایدار، کمبود انبارهای توزیع و فاصله زیاد از بنادر و مراکز تأمین کالا، باعث می‌شود هزینه نهایی هر محصول چندبرابر شود.
به گفته فیض‌اللهی، رئیس اتاق اصناف، حتی در مورد کالاهای ساده‌ای مثل تخم‌مرغ یا سیب‌زمینی، وابستگی شدید به بازارهای هم‌جوار وجود دارد اگر مسیر کرمانشاه یا لرستان برای چند روز بسته شود، بازار ایلام دچار شوک قیمتی می‌شود. این یعنی اقتصاد ما تاب‌آوری ندارد و هر تکانه بیرونی می‌تواند تعادلش را برهم بزند.
راه برون‌رفت؛ از سیاست تا عمل
علی فریادی کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: برای برون‌رفت از وضعیت کنونی بازار ایلام چند راهکار وجود دارد:
ایجاد سامانه الکترونیکی قیمت‌گذاری کالاهای اساسی با همکاری اصناف و سازمان صمت برای جلوگیری از چندنرخی بودن.
افزایش تیم‌های نظارتی با استفاده از نیروهای داوطلب یا بسیج اصناف.
کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل از طریق بازگشت بار؛ ایجاد سازوکاری که کامیون‌ها در برگشت خالی نمانند.
حمایت از تولید و پخش محلی برای کاهش وابستگی به بازارهای بیرونی.
شفاف‌سازی اجاره‌های تجاری و ایجاد مشوق‌هایی برای مستأجران صنفی.
ایجاد بازارهای میوه و گوشت در شهر ایلام و احداث واحدهای تولیدی
وی افزود: نظارت مؤثر یعنی جلوگیری از تخلف قبل از وقوع، نه جریمه پس از آن. تا زمانی که سازوکار نظارت به‌صورت پسینی عمل کند، گرانی ادامه خواهد داشت.
ضرورت بازنگری در نظام نظارت و حمایت از معیشت مردم
بازار ایلام امروز، آینه‌ای از وضعیت اقتصادی بسیاری از استان‌های مرزی کشور است؛ بازاری که در آن فروشنده و خریدار هر دو در تنگنا هستند. از یک‌سو هزینه‌های حمل‌ونقل، اجاره، مالیات و قبض‌ها هر روز بالا می‌رود، و از سوی دیگر، درآمد مردم ثابت مانده است. نبود ساختار نظارتی مؤثر، کمبود تیم‌های بازرسی، و نبود مرجع قاطع برای قیمت‌گذاری باعث شده تا هر مغازه‌دار بر اساس سلیقه و شرایط خود قیمت‌گذاری کند.
در چنین شرایطی، اعتماد عمومی آسیب می‌بیند و شکاف میان مردم و بازار عمیق‌تر می‌شود. به نظر می‌رسد راه نجات، نه در برخوردهای مقطعی و شعارگونه، بلکه در اصلاح ساختار نظارت، تقویت تولید محلی و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل است.
مردم ایلام انتظار دارند صدای گلایه‌هایشان از بی‌ثباتی بازار، به گوش مسئولان برسد. شاید زمان آن رسیده است که نهادهای مرتبط، به‌جای وعده و مصوبه، در میدان عمل حضور یابند تا بازار ایلام دوباره به آرامش برسد؛ آرامشی که در سایه نظارت واقعی و انصاف اقتصادی ممکن خواهد شد.
انتهای خبر/ر