به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، با آغاز سال تحصیلی و شور و شوق دانش‌آموزان برای خرید نوشت‌افزار، بازار لوازم‌التحریر بار دیگر رونق می‌گیرد. اما نگاهی دقیق به ویترین فروشگاه‌ها نشان می‌دهد که سهم تولیدات ایرانی در این بازار چندان چشمگیر نیست. بخش عمده‌ای از مداد، خودکار، دفتر و سایر لوازم موجود، وارداتی و عمدتاً چینی است.
این موضوع نه تنها بر قیمت‌ها اثر گذاشته، بلکه فرهنگ مصرف کالاهای ایرانی و هویت‌ساز را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. گزارش حاضر با تمرکز بر کمبود نوشت‌افزار ایرانی در بازار، تلاش دارد ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این پدیده را بررسی کرده و با گفت‌وگو با فعالان و کارشناسان حوزه‌های مرتبط، تصویری جامع ارائه دهد.
صدای بازار؛ روایت یک فروشنده
حامد حسین‌پور از فروشندگان نوشت‌افزار در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: اگر همین حالا سری به مغازه‌های لوازم‌التحریر بزنید، خواهید دید که بیشتر اجناس ساخت کشورهای خارجی است. تقاضا برای نوشت‌افزار ایرانی وجود دارد، اما عرضه محدود است. تولیدکنندگان داخلی یا توان پاسخگویی به حجم بازار را ندارند یا به دلیل مشکلات مواد اولیه و هزینه‌های بالای تولید، نمی‌توانند محصول رقابتی عرضه کنند.
وی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات اساسی، نبود تنوع در طراحی و بسته‌بندی است گفت: دانش‌آموزان امروز به دنبال طرح‌های جذاب، رنگی و متنوع هستند. وقتی یک دفترچه ایرانی ساده و بی‌طرح در کنار دفترچه خارجی با شخصیت‌های کارتونی و طراحی چشمگیر قرار می‌گیرد، طبیعی است که کودکان و حتی والدین به سمت کالای خارجی کشیده شوند.
این فروشنده نوشت‌افزار با اشاره به قیمت‌ها افزود: نوشت‌افزار خارجی بعضاً با وجود هزینه‌های واردات و حمل، از محصول ایرانی ارزان‌تر است. دلیلش هم حمایت‌های دولتی کشورهای مبدأ و تولید انبوه است. در حالی که تولیدکننده داخلی در تأمین کاغذ، مرکب، ماشین‌آلات و حتی نیروی انسانی با مشکلات فراوان روبه‌رو است.
اقتصاد نوشت‌افزار؛ کالای فرهنگی یا تجاری؟
علی فریادی کارشناس مسائل اقتصادی، در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: بازار نوشت‌افزار را نباید صرفاً بازاری کوچک و محدود دید. این حوزه بخشی از اقتصاد فرهنگی کشور است. وقتی دانش‌آموزان ما سالانه میلیون‌ها دفتر، مداد و خودکار مصرف می‌کنند، این یعنی گردش مالی عظیمی در جریان است. اگر این حجم به سمت تولید داخلی هدایت شود، می‌تواند ده‌ها هزار شغل ایجاد کند.
وی افزود: مشکل اصلی نبود زنجیره تولید کامل در کشور است؛ ما هنوز وابسته به واردات کاغذ و مواد اولیه هستیم. این یعنی تولیدکننده داخلی همواره در معرض نوسانات نرخ ارز قرار دارد. اگر سیاست‌گذار اقتصادی بتواند این زنجیره را کامل کند، از تولید خمیر کاغذ گرفته تا چاپ و بسته‌بندی، قیمت تمام‌شده نوشت‌افزار ایرانی به‌مراتب کاهش خواهد یافت.
فریادی با تأکید بر لزوم حمایت دولتی ادامه داد: همان‌طور که صنایع بزرگ مانند خودروسازی یا پتروشیمی از حمایت‌های خاص برخوردارند، صنعت نوشت‌افزار هم باید مشمول بسته‌های حمایتی شود. زیرا علاوه بر اقتصاد، پای فرهنگ و هویت ملی نیز در میان است.
نگاه اجتماعی؛ هویت در سایه دفتر و مداد
حسین ندیمی، کارشناس مسائل اجتماعی، در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: لوازم‌التحریر چیزی فراتر از ابزار نوشتن است. روی جلد دفترچه‌ها، در طراحی پاک‌کن‌ها یا حتی بر روی مدادها، نمادهایی درج می‌شود که کودکان و نوجوانان را در معرض الگوهای فرهنگی قرار می‌دهد. وقتی روی بیشتر محصولات وارداتی شخصیت‌های کارتونی غربی نقش بسته، در واقع یک جریان نرم فرهنگی در حال انتقال است.
وی ادامه داد: سال‌هاست بحث هویت ایرانی - اسلامی در آموزش و پرورش مطرح است، اما در عمل کمتر به آن توجه می‌شود. چرا نباید قهرمانان ملی، شهدای بزرگ، شاعران و مفاخر ایرانی جایگزین شخصیت‌های کارتونی خارجی شوند؟ این مسئله فقط یک انتخاب تجاری نیست، بلکه یک انتخاب اجتماعی و هویتی است.
ندیمی همچنین به بُعد عدالت اجتماعی اشاره کرد: نوشت‌افزار خارجی در بسیاری از موارد گران‌تر است و همین مسئله خانواده‌های کم‌درآمد را تحت فشار می‌گذارد. وقتی بازار پر از کالاهای وارداتی باشد، خانواده‌های ضعیف‌تر مجبور می‌شوند سهم بیشتری از درآمد خود را صرف این هزینه‌ها کنند. حمایت از نوشت‌افزار ایرانی به معنای حمایت از عدالت آموزشی هم هست.
آموزش و پرورش؛ فرهنگ‌سازی از کلاس درس
احمد منت‌نیا کارشناس مسائل آموزشی، در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: فرهنگ مصرف نوشت‌افزار ایرانی باید از مدرسه شروع شود. اگر معلم و مدیر مدرسه به دانش‌آموزان توصیه کنند که از محصولات ایرانی استفاده کنند و خودشان هم الگو باشند، تأثیر آن به‌مراتب بیشتر از هر تبلیغ دیگری خواهد بود.
وی افزود: متأسفانه در برخی مدارس حتی در مراسم‌ها یا مسابقات، از جوایز خارجی استفاده می‌شود. در حالی که این فرصت‌ها بهترین زمان برای معرفی محصولات داخلی هستند. وزارت آموزش و پرورش می‌تواند با انعقاد تفاهم‌نامه با تولیدکنندگان ایرانی، زمینه حضور گسترده‌تر آن‌ها را در مدارس فراهم کند.
منت‌نیا همچنین بر لزوم آموزش خانواده‌ها تأکید کرد: خانواده‌ها باید بدانند که انتخاب نوشت‌افزار ایرانی فقط یک خرید ساده نیست، بلکه نوعی سرمایه‌گذاری در آینده فرزندانشان است. وقتی کودک با قهرمانان ملی و ارزش‌های فرهنگی خود بزرگ شود، اعتماد به نفس و تعلق بیشتری به جامعه پیدا خواهد کرد.
گزارش حاضر نشان داد که کمبود نوشت‌افزار ایرانی در بازار صرفاً یک مسئله تجاری نیست، بلکه ابعاد فرهنگی، اجتماعی و آموزشی مهمی دارد. فروشندگان از نبود تنوع و مشکلات تأمین مواد اولیه گلایه دارند، اقتصاددانان بر ضرورت حمایت از زنجیره تولید تأکید می‌کنند، کارشناسان اجتماعی خطر سلطه الگوهای فرهنگی بیگانه را گوشزد می‌کنند و فعالان آموزشی خواهان نهادینه‌سازی فرهنگ مصرف کالای ایرانی از مدرسه هستند.
اگر سیاست‌گذاران، تولیدکنندگان و نهادهای فرهنگی دست به دست هم دهند، می‌توان این تهدید را به فرصت بدل کرد؛ فرصتی برای اشتغال‌زایی، کاهش وابستگی به واردات، تقویت هویت ملی و عدالت آموزشی. نوشت‌افزار ایرانی نه فقط ابزار نوشتن، بلکه نماد خودباوری و آینده‌سازی یک ملت است.
انتهای خبر/ر