به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، وام ودیعه مسکن در روزهای اوج‌گیری اجاره‌بها، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سیاست‌های حمایتی دولت برای مستأجران معرفی شد. قرار بود این تسهیلات، فشار مالی بر خانواده‌ها را کاهش دهد و امکان تمدید قراردادهای اجاره را فراهم کند. اما با گذشت چندین ماه از ثبت‌نام متقاضیان، خبرها از استان‌های مختلف نشان می‌دهد این طرح نه‌تنها نتوانسته به هدف اصلی برسد، بلکه به دلیل تأخیرها و نبود منابع، به عاملی برای سرگردانی و نارضایتی مردم تبدیل شده است.
در ایلام نیز شرایط مشابهی حاکم است. بسیاری از شهروندان که با امید به حمایت دولت، در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند، امروز با دست خالی از بانک‌ها بازمی‌گردند. در حالی که موج گرانی اجاره‌بها زندگی آن‌ها را تحت فشار قرار داده، وعده وام ودیعه برایشان تنها در حد یک شعار باقی مانده است.
وعده‌ای که به خانه‌ها نرسید
دولت در ابتدای سال اعلام کرد که تسهیلات ودیعه مسکن در کوتاه‌ترین زمان به دست مستأجران خواهد رسید. این وعده، برای هزاران خانواده به ویژه در استان‌هایی با درآمد پایین‌تر، مانند ایلام، بارقه امیدی بود. اما حالا بسیاری از متقاضیان می‌گویند حتی پس از تکمیل مدارک، وامی به آن‌ها پرداخت نشده است.
«رضا صادقی»، یکی از متقاضیان، در گفتگو با ایلام بیدار می‌گوید: اوایل تابستان ثبت‌نام کردم. تمام مدارک را ارائه دادم، ضامن هم معرفی کردم، اما بعد از چند ماه هنوز خبری از وام نیست. صاحبخانه پول نقد می‌خواهد، وام اگر به موقع پرداخت نشود، عملاً هیچ فایده‌ای ندارد.
گلایه‌های مردمی؛ از امید به ناامیدی
بخش عمده‌ای از متقاضیان بر این باورند که وام ودیعه زمانی کارآمد است که در موعد مقرر پرداخت شود. تأخیر چندماهه، امکان استفاده از آن را برای اجاره یا رهن از بین می‌برد.
زهرا محمدی مادر دو فرزند، می‌گوید: وام ودیعه برای ما مثل یک نجات بود، اما وقتی موعد اجاره گذشت و پولی پرداخت نشد، مجبور شدم از دوستان و آشنایان قرض بگیرم. حالا اگر بعد از ماه‌ها وام بیاید، فقط یک بدهی تازه است.
حمید احمدی دیگر شهروند ایلامی، نیز می‌گوید: بارها به بانک معرفی‌شده مراجعه کردم. هر بار می‌گویند اعتبار نداریم. این همه رفت‌وآمد، فقط وقت و انرژی ما را تلف کرد. اگر واقعاً وامی در کار نیست، چرا مردم را ثبت‌نام می‌کنید؟
روایت میدانی از بانک‌ها؛ پاسخ مشترک: «اعتبار نیست»
بازدید میدانی خبرنگار ایلام بیدار از چند شعبه بانکی در ایلام نشان می‌دهد که اغلب متقاضیان با پاسخ مشابهی روبه‌رو می‌شوند: «فعلاً اعتبار نداریم.» کارمندان بانکی می‌گویند پرونده‌ها تکمیل است، اما بودجه لازم از سوی بانک مرکزی یا وزارت راه و شهرسازی به آن‌ها تخصیص داده نشده است.
یکی از کارمندان بانکی که نخواست نامش فاش شود، توضیح می‌دهد: تعداد متقاضیان بسیار زیاد است. سهمیه‌ای که به بانک‌ها داده‌اند، محدود و ناکافی است. در نتیجه بسیاری از پرونده‌ها روی میز می‌ماند و ما هم کاری از دستمان برنمی‌آید.
سیاست درست، اجرای غلط
مجید رضوی کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: ایده وام ودیعه، ایده درستی بود؛ اما در اجرا به بن‌بست خورد. دلیل اصلی هم این است که هم‌زمان با اعلام طرح، منابع مالی واقعی برای آن پیش‌بینی نشد. این یعنی تصمیم‌گیری روی کاغذ، بدون توجه به ظرفیت‌های اجرایی.
وی افزود: وام ودیعه باید به‌موقع پرداخت شود تا مستأجر بتواند از آن برای رهن یا اجاره استفاده کند. وقتی چند ماه تأخیر ایجاد می‌شود، عملاً کارایی طرح از بین می‌رود و وام به بدهی جدیدی برای خانواده‌ها تبدیل می‌شود.
مقایسه تطبیقی؛ تجربه دیگر استان‌ها
بررسی وضعیت استان‌های دیگر نشان می‌دهد مشکل پرداخت وام ودیعه تنها مختص ایلام نیست. در خوزستان، کرمانشاه و لرستان نیز بسیاری از متقاضیان هنوز وامی دریافت نکرده‌اند. گزارش‌ها حاکی است که برخی بانک‌ها حتی به متقاضیان گفته‌اند «شانس دریافت وام بسیار پایین است».
اما در استان‌هایی مانند تهران و اصفهان، به دلیل تمرکز منابع و فشار رسانه‌ای، روند پرداخت اندکی سریع‌تر بوده است. همین مقایسه، احساس تبعیض را در میان شهروندان استان‌های محروم تقویت کرده است.
پیامدهای اجتماعی تأخیر در پرداخت
کارشناسان اجتماعی هشدار می‌دهند که بی‌توجهی به نیازهای مستأجران می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای داشته باشد.
نسرین آقاجانی کارشناس جامعه‌شناسی در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: وقتی خانواده‌ها نتوانند اجاره مسکن خود را پرداخت کنند، به ناچار به مناطق حاشیه‌ای یا خانه‌های بی‌کیفیت‌تر مهاجرت می‌کنند. این جابه‌جایی‌ها پیامدهای اجتماعی متعددی دارد؛ از افت تحصیلی کودکان گرفته تا افزایش آسیب‌های اجتماعی.
وی تأکید کرد: وام ودیعه اگر درست اجرا می‌شد، می‌توانست بخشی از فشار را کاهش دهد. اما امروز به دلیل تأخیرها، بیشتر باعث بی‌اعتمادی مردم شده است.
روایت حاشیه‌ای از سامانه و سردرگمی متقاضیان
بازدید از سامانه ثبت‌نام و بررسی تجربه متقاضیان نشان می‌دهد بسیاری از آن‌ها بارها بین بانک‌ها و ادارات مختلف سرگردان شده‌اند. برخی می‌گویند بانک‌ها آن‌ها را به سامانه ارجاع می‌دهند و سامانه دوباره به بانک؛ چرخه‌ای که گاهی ماه‌ها طول می‌کشد.
امیر عباسی شهروند ایلامی، می‌گوید: بانک عامل برای من معرفی شد. چند بار رفتم گفتند اعتبار نداریم. وقتی اعتراض کردم، گفتند دوباره در سامانه پیگیری کن. این رفت‌وآمدها فقط وقت و اعصاب مردم را تلف می‌کند.
مشکل منابع و تخصیص بودجه
جعفر رفیعی مدیرکل راه و شهرسازی ایلام، در پاسخ به پرسش‌ها درباره تأخیر در پرداخت وام ودیعه می‌گوید: ما از ابتدا می‌دانستیم که استقبال از این طرح زیاد خواهد بود. اما محدودیت‌های اعتباری و مشکلات مالی بانک‌ها باعث شد روند پرداخت با تأخیر مواجه شود. تلاش ما این است که با رایزنی با بانک مرکزی، منابع بیشتری به استان تخصیص داده شود.
وی گفت: وام ودیعه طرحی ملی است و استان‌ها نقشی در تأمین منابع ندارند. البته ما گزارش‌ها و گلایه‌های مردم را به تهران منتقل کرده‌ایم و امیدواریم هر چه سریع‌تر شاهد گشایش در این زمینه باشیم.
وعده‌های بی‌پشتوانه باید پایان یابد
فریدون همتی نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» اجرای ناقص وام ودیعه مسکن را نمونه‌ای از سیاست‌گذاری‌های بدون پشتوانه دانست و گفت: مشکل اصلی، تصمیم‌گیری بدون تأمین منابع مالی است. وقتی بانکی در سامانه معرفی می‌شود؛ اما توان پرداخت ندارد، این یعنی مردم را به امید واهی دلخوش کرده‌ایم. چنین اقداماتی اعتماد عمومی را خدشه‌دار می‌کند.
وی ادامه داد: ما در مجلس این موضوع را پیگیری کرده‌ایم و از وزارت اقتصاد و بانک مرکزی خواسته‌ایم که هر چه سریع‌تر مشکل را برطرف کنند. مستأجران بیش از این توان تحمل فشار اجاره‌بها را ندارند.
نگاه اقتصادی؛ وام بی‌اثر در بازار پر التهاب
بازار اجاره‌بها در ایلام و بسیاری از استان‌های دیگر هر روز داغ‌تر می‌شود. کارشناسان اقتصادی معتقدند حتی اگر وام ودیعه پرداخت شود، در مقابل افزایش شدید قیمت‌ها، اثر چندانی ندارد.
کامران رستمی کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار «ایلام بیدار» گفت: وام ودیعه می‌توانست مُسکن موقتی باشد، اما وقتی نرخ اجاره‌بها دو یا سه برابر می‌شود، یک وام محدود پاسخگوی نیاز خانواده‌ها نیست. در واقع این طرح بدون کنترل بازار اجاره، صرفاً به بدهکار شدن مردم منجر خواهد شد.
بازنگری فوری یک سیاست شکست‌خورده
وام ودیعه مسکن، طرحی بود که قرار بود باری از دوش مستأجران بردارد، اما به دلیل ضعف در اجرا و نبود منابع، امروز خود به بار مضاعفی تبدیل شده است. تجربه ایلام نشان می‌دهد که وعده‌های بی‌پشتوانه نه‌تنها مشکلات را حل نمی‌کند، بلکه به بی‌اعتمادی عمومی دامن می‌زند.
اکنون زمان آن رسیده است که دولت و مجلس با بازنگری جدی، منابع واقعی برای این طرح تأمین کنند و بانک‌ها را موظف به اجرای صحیح کنند. زیرا در بازاری که هر روز اجاره‌بها افزایش می‌یابد، تأخیر در پرداخت این تسهیلات چیزی جز دلسردی، سرگردانی و بی‌اعتمادی شهروندان به همراه ندارد.
وام ودیعه مسکن اگر به‌موقع و شفاف اجرا شود، هنوز می‌تواند بخشی از مشکلات را کاهش دهد. اما در غیر این صورت، تنها یک وعده نقدنشده باقی خواهد ماند؛ وعده‌ای که مردم دیگر گوش شنوایی برای آن ندارند.
انتهای خبر/ر