به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، قدرت‌الله نیاصادق، عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان ایلام گرایش علوم سیاسی در یادداشتی نوشت: تاریخ معاصر ایران پر از عبرت‌ها و درس‌هایی است که اگر به‌خوبی بازخوانی نشوند، خطر تکرار آن‌ها در شرایط امروز دور از ذهن نخواهد بود. یکی از مهم‌ترین این تجربه‌ها، ماجرای تسلیم شدن ایران به نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم و نقش مستقیم رضا شاه در این شکست تلخ است؛ رخدادی که نه تنها استقلال ایران را خدشه‌دار کرد؛ بلکه ملت ایران را در برابر تجاوز بیگانگان بی‌دفاع گذاشت.
رضا شاه در شرایطی کشور را اداره می‌کرد که ایران، به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی خود، در معادلات جنگ جهانی دوم اهمیت حیاتی داشت. اما او نه تنها هیچ برنامه‌ای برای مقاومت و دفاع از استقلال ایران نداشت؛ بلکه به سرعت کشور را به نیروهای بیگانه تسلیم کرد. رهبر معظم انقلاب در بازخوانی این مقطع تاریخی، از «بی‌غیرتی» حاکمان وقت یاد کرده‌اند؛ تعبیری دقیق که نشان می‌دهد رژیم پهلوی به جای دفاع از منافع ملت، به دنبال تأمین منافع شخصی خود بود.
خیانت آشکار در همکاری با متفقین
رضا شاه در برابر اشغال ایران، نه تنها دست به مقاومت نزد؛ بلکه با نیروهای اشغالگر همکاری کرد. این همکاری خیانت‌آمیز به معنای قربانی کردن منافع ملی در پای منافع فردی بود. او می‌خواست با سازش و تبعیت، موقعیت شخصی خود را حفظ کند، اما در نهایت همان قدرت‌های خارجی او را تحقیرآمیز از کشور بیرون راندند. این رویکرد نشان داد که هرگاه حکومتی مشروعیت و پایگاه مردمی نداشته باشد، در بزنگاه‌های تاریخی نه توان ایستادگی دارد و نه حتی می‌تواند منافع فردی خود را تأمین کند.
فرار رضا شاه و سقوط پهلوی
فرار رضا شاه در اوج بحران، اوج بی‌مسئولیتی و خیانت به ملت ایران بود. او در شرایطی کشور را ترک کرد که مردم بیش از هر زمان دیگری نیازمند مدیریت، آرامش‌بخشی و هدایت بودند. اما رضا شاه همانند بسیاری از دیکتاتورهای وابسته، فرار را بر ایستادگی ترجیح داد و با این اقدام خیانت‌آمیز، پایه‌های رژیم پهلوی را متزلزل ساخت. سقوط پهلوی در همان مقطع آغاز شد؛ زیرا مردم دریافتند که این حکومت هیچ تعهدی به آنان ندارد.
ضعف ساختاری رژیم پهلوی
اشغال ایران توسط متفقین، علاوه بر خیانت‌های شخص رضا شاه، ریشه در ضعف ساختاری نظام پهلوی داشت. رژیم پهلوی فاقد نظام سیاسی و نظامی کارآمد برای دفاع از کشور بود. ارتش وقت ایران که می‌توانست با سازمان‌دهی درست، مانع ورود بیگانگان شود، به دلیل وابستگی و بی‌برنامگی، عملاً از کار افتاد. نه بسیج مردمی شکل گرفت و نه اراده‌ای برای مقاومت وجود داشت. همین ضعف‌ها موجب شد کشور به آسانی به اشغال متفقین درآید.
شباهت امروز با دیروز
اگر به رفتار جریان سلطنت‌طلب امروز نگاه کنیم، شباهت‌های بسیاری با رژیم پهلوی مشاهده می‌شود. همان‌طور که رضا شاه در بزنگاه تاریخی منافع ملت را قربانی کرد، امروز هم این جریان در حوادث مهم منطقه‌ای و ملی، از جمله جنگ ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، به جای حمایت از کشور، در کنار دشمنان ملت ایران ایستاده است. این هم‌سویی آشکار با بیگانگان نشان می‌دهد که ماهیت این جریان تغییر نکرده و همچنان در همان مسیر خیانت‌آمیز حرکت می‌کند.
نقش جریان شبه‌روشنفکری
یکی دیگر از ابعاد مهم آن دوران، همراهی جریان شبه‌روشنفکری با سیاست‌های تسلیم‌طلبانه بود. این جریان به جای دمیدن روح مقاومت و ایستادگی در جامعه، با القای ناامیدی و ناتوانی، مردم را نسبت به هرگونه دفاع بی‌اعتماد می‌کرد. این جریان عملاً بازوی فکری پهلوی در خیانت به ملت بود. امروز نیز مشابه همان رفتار را می‌توان در برخی جریان‌ها مشاهده کرد که به جای تقویت روحیه ملی، نسخه تسلیم در برابر دشمنان را می‌پیچند.
پیامدهای اشغال ایران
اشغال ایران پیامدهای سنگینی برای کشور داشت. استقلال ایران زیر سؤال رفت، منابع اقتصادی به تاراج رفت و ملت ایران تحقیر شد. متفقین، ایران را نه به‌عنوان یک کشور مستقل بلکه به‌عنوان پل پیروزی خود در جنگ نگاه کردند. این پیامدها نتیجه مستقیم خیانت‌های پهلوی و ضعف ساختاری آن رژیم بود.
ضرورت هوشیاری ملت
امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازخوانی این بخش از تاریخ هستیم. ملت ایران باید مراقب باشد تا جریان‌های تجویزکننده تسلیم، بار دیگر کشور را به مسیر وابستگی نکشانند. تاریخ نشان داده که تسلیم، جز تحقیر و اشغال ثمری ندارد. تنها مقاومت، استقلال و عزت ملت را تضمین می‌کند.
ارتباطات پشت پرده سلطنت‌طلب‌ها
پرونده سلطنت‌طلب‌ها چه در گذشته و چه امروز، مملو از ارتباطات پشت پرده با قدرت‌های خارجی است. این جریان نه در گذشته برای ملت سودی داشت و نه امروز می‌تواند نقشی در پیشرفت کشور ایفا کند. آن‌ها بارها ثابت کرده‌اند که منافعشان با دشمنان ملت ایران گره خورده است. به همین دلیل، بازخوانی خیانت‌های پهلوی و رفتار سلطنت‌طلب‌های امروز، برای ملت ایران یک ضرورت تاریخی است.
ماجرای اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، آینه‌ای تمام‌نما از خیانت‌های حاکمان وابسته و بی‌ریشه است. رضا شاه و رژیم پهلوی نشان دادند که بدون پشتوانه مردمی و اتکا به ایمان ملی، هیچ حکومتی توان ایستادگی در برابر تهدیدات خارجی را ندارد. امروز نیز هرگونه عقب‌نشینی یا تسلیم در برابر دشمنان، تکرار همان تجربه تلخ خواهد بود. ملت ایران باید هوشیار بماند و اجازه ندهد تاریخ، بار دیگر با همان خطاها و خیانت‌ها تکرار شود.