به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، در عصر ارتباطات، جنگ‌ها دیگر تنها در میدان نبرد و با اسلحه‌های گرم رخ نمی‌دهند؛ بلکه نبرد اصلی در جبهه ذهن‌ها و قلب‌ها در جریان است.
دشمنان ملت ایران که در عرصه نظامی و امنیتی بارها شکست خورده‌اند، این بار با اتکا به فضای مجازی، رسانه‌های آلوده و شبکه‌های اجتماعی خارجی، جنگی روانی و هدفمند را علیه افکار عمومی به راه انداخته‌اند. در این میان، انتشار شایعات و اخبار جعلی (فیک‌نیوز) یکی از اصلی‌ترین ابزارهای این جنگ نرم است.
افزایش حجم اطلاعات نادرست، کلی‌گویی‌های بدون سند، بهره‌گیری از احساسات عمومی و عملیات روانی سنگین از سوی رسانه‌های بیگانه، منجر به ناامنی روانی، تضعیف اعتماد عمومی و تحریف واقعیت‌ها شده است. این شرایط، بیش از هر زمان دیگری لزوم ارتقای سواد رسانه‌ای مردم و آگاهی‌بخشی گسترده در سطوح مختلف جامعه را نمایان می‌سازد.
این گزارش با هدف تبیین ابعاد این جنگ روانی و ارائه راهکارهای مقابله با آن، در گفتگو با چهار تن از اساتید حوزه و دانشگاه تنظیم شده است.
فیک‌نیوز؛ ابزار جنگ روانی دشمن علیه ملت
حجت‌الاسلام عمران احمدی استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: یکی از خطرناک‌ترین جلوه‌های جنگ نرم امروز، تولید و انتشار هدفمند شایعات در بستر فضای مجازی است. دشمنان ملت ایران به‌خوبی دریافته‌اند که ضربه به اراده و اعتماد مردم، به مراتب مؤثرتر از حمله نظامی است. از این‌رو، با ترفندهایی مانند فیک‌نیوز، روایت‌سازی جعلی و تخریب شخصیت‌های ملی، تلاش می‌کنند تا انسجام اجتماعی را از بین ببرند.
وی با اشاره به ماهیت عملیات روانی دشمن افزود: در جنگ نرم، دشمن می‌کوشد تا ذهن مردم را تسخیر کند؛ آن‌ها را نگران، مضطرب، بی‌اعتماد و ناامید بسازد. ابزار این هدف، روایت‌های دروغینی است که با استفاده از قالب‌های خبری یا مستندگونه، در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود. متأسفانه برخی کاربران ناآگاه نیز به تقویت این جریان کمک می‌کنند.
این استاد حوزه تأکید کرد: یکی از رسالت‌های امروز هیأت‌های مذهبی، مساجد، دانشگاه‌ها و رسانه‌های انقلابی، روشنگری نسبت به همین خطرات است. همان‌طور که در عاشورا، جهل و فریب‌خوردگی بخشی از امت، به فاجعه انجامید، امروز نیز اگر جامعه نسبت به حقیقت و دروغ حساس نباشد، ممکن است هزینه‌های سنگینی پرداخت کند.
لزوم جهاد تبیین در برابر روایت‌سازی جعلی
حجت‌الاسلام احمد امرایی امام‌جمعه دره‌شهر در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: ما امروز در دوره‌ای قرار داریم که حقیقت زیر آوار روایت‌های ساختگی دفن می‌شود. دشمن با طراحی دقیق رسانه‌ای، خبرهای دروغین را به‌گونه‌ای منتشر می‌کند که مخاطب عادی قدرت تشخیص حقیقت را از دست می‌دهد. این وضعیت، یک فاجعه است و تنها راه مقابله با آن، جهاد تبیین است.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب سال‌هاست که بر جهاد تبیین تأکید دارند، و امروز روشن شده که این تأکید چقدر به‌جا و راهبردی بوده است. جهاد تبیین یعنی مقابله با تحریف، یعنی بازگرداندن جامعه به حقیقت با زبان منطق و آگاهی.
امام‌جمعه دره‌شهر ادامه داد: در خطبه‌های نمازجمعه بارها تأکید کرده‌ایم که خانواده‌ها، به‌ویژه نسل جوان باید با سواد رسانه‌ای آشنا شوند. این‌که چه منبعی معتبر است، چه کسی پشت یک شایعه است، و هدف از انتشار یک کلیپ یا پست چیست، سؤالاتی است که باید نوجوان ما بلد باشد طرح کند و پاسخ دهد.
وی با اشاره به نقش رسانه‌های رسمی و بومی گفت: رسانه‌هایی که خود را مدافع مردم می‌دانند، باید بیش از پیش تولید محتوای روشنگر داشته باشند. نباید میدان را برای فیک‌نیوزها خالی گذاشت. هرجا دروغ گفته می‌شود، باید ده‌ها روایت درست برای مقابله تولید شود.
افکار عمومی در تیررس روایت‌سازی سازمان‌یافته
حجت بلوچی استاد دانشگاه ایلام در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: با گسترش شایعات و فیک‌نیوزها در فضای مجازی، یکی از اصلی‌ترین تهدیدهای جامعه امروز، گمراه‌سازی افکار عمومی و ایجاد ناامنی روانی است. متأسفانه برخی افراد و جریان‌ها در هر شرایطی تلاش می‌کنند تا با تولید و بازنشر اخبار جعلی، فضای عمومی کشور را به نفع خود مدیریت و افکار مردم را منحرف کنند.
وی افزود: مقابله با این موج رسانه‌ای سازمان‌یافته تنها با ابزار فنی یا فیلترینگ ممکن نیست، بلکه مهم‌تر از آن، افزایش سطح آگاهی و سواد رسانه‌ای جامعه است. باید مردم را نسبت به منابع خبری آگاه کرد و توان تشخیص اخبار درست از نادرست را در آن‌ها بالا برد. این وظیفه‌ای است که از خانواده تا مدرسه و دانشگاه و رسانه‌های رسمی باید در قبال آن احساس مسئولیت کنند.
بلوچی با اشاره به اثر دوگانه فضای مجازی گفت: فضای مجازی همان‌طور که می‌تواند بستری برای توسعه فرهنگی و آگاهی باشد، در صورت نبود نظارت و آموزش صحیح، به میدان عملیات روانی دشمنان و فرصت‌طلبان داخلی بدل می‌شود. از این رو ضروری است با رویکردی هم‌زمان، هم به کنترل محتوا و هم به توانمندسازی ذهنی کاربران توجه کنیم.
وی ادامه داد: نهادهای فرهنگی، دانشگاه‌ها، رسانه‌های بومی و حتی کاربران دغدغه‌مند فضای مجازی باید ائتلافی برای مقابله با فیک‌نیوز تشکیل دهند. خبرهای بدون منبع، کلی‌گویی‌های غیرمستند و روایت‌های تحریک‌آمیز باید توسط کاربران هوشمند گزارش، تحلیل و افشا شوند تا چرخه انتشار آن‌ها مختل شود.
بلوچی در پایان تأکید کرد: دشمن امروز دیگر صرفاً با سلاح نظامی وارد جنگ نمی‌شود؛ ابزار جنگ نرم، رسانه، شبکه‌های اجتماعی و شایعه‌پراکنی بوده و آگاهی، بصیرت و اعتماد به رسانه‌های معتبر، مهم‌ترین سپر دفاعی ملت در برابر این هجمه‌ها است. جامعه‌ای که خوب بفهمد و درست انتخاب کند، هیچ‌گاه بازیچه دست دروغ‌پردازان نخواهد شد.
ضرورت ساخت جبهه آگاه‌سازی دیجیتال توسط نخبگان
حجت‌الاسلام مهدی اکبرنژاد عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: ما با پدیده‌ای پیچیده مواجه هستیم که نمی‌توان آن را با ابزارهای سنتی تحلیل کرد. در جهان امروز، فیک‌نیوزها بخشی از راهبرد قدرت‌های جهانی برای مهندسی افکار عمومی است. مقابله با این پدیده نیازمند یک جبهه نخبگانی - فرهنگی است که هم در میدان تبیین فعال باشد و هم در میدان بازدارندگی.
وی افزود: نخبگان دانشگاهی، طلاب، مدرسان، اساتید رسانه و حتی فعالان فرهنگی مردمی باید به‌عنوان یک جبهه آگاه‌ساز، سازمان‌یافته عمل کنند. ما نمی‌توانیم در برابر شایعات هدفمند، تنها موضع انفعالی بگیریم. باید خودمان تولیدگر روایت باشیم، آن هم روایتی صادقانه، مستند و جذاب.
اکبرنژاد با اشاره به نقش دانشگاه‌ها در این عرصه گفت: دانشگاه‌های ما باید آموزش سواد رسانه‌ای را جدی بگیرند. علاوه بر دروس نظری، کارگاه‌های عملی تشخیص خبر درست، تحلیل محتوا و تکنیک‌های روایت‌سازی باید برگزار شود. دانشجوی امروز باید بتواند یک خبر جعلی را بشناسد و درباره‌اش استدلال کند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از راهبردهای مهم دشمن، القای بی‌اعتمادی به نهادها و رسانه‌های داخلی است. ما باید اعتمادسازی را دوباره بسازیم، و این ممکن نیست مگر با صداقت در اطلاع‌رسانی، شفافیت در عملکرد و پاسخگویی به دغدغه‌های مردم.
بیداری رسانه‌ای، سپر ملی برابر شایعه‌پراکنی
در عصر فیک‌نیوز و جنگ‌های شناختی، آگاهی مردم مهم‌ترین عنصر پدافند غیرعامل است. دشمن تلاش می‌کند ذهن مردم را به انحراف بکشاند، اعتمادشان را از بین ببرد و آن‌ها را در دریای شایعات غرق کند. اما ملتی که بیدار باشد، اهل تفکر باشد و رسانه‌های معتبر داخلی را پناهگاه خبری خود بداند، هیچ‌گاه تسلیم عملیات روانی نخواهد شد.
نخبگان، اساتید دانشگاه، روحانیون، رسانه‌های مسئول و کاربران دغدغه‌مند باید امروز بیش از همیشه در کنار هم باشند و نهضت بصیرت‌افزایی را شکل دهند. تنها راه مقابله با شایعه، روشنگری است؛ تنها راه مقابله با جنگ روانی، جهاد تبیین است.
انتهای خبر/ر