به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، محرم، تنها یک ماه در تقویم نیست؛ فرصتی تاریخی و تمدن‌ساز برای بازخوانی مفاهیم بنیادینی چون آزادگی، ظلم‌ستیزی، ایثار، فداکاری، امر به معروف و نهی از منکر، مسئولیت اجتماعی، و مقاومت در برابر باطل است. نهضت امام حسین (ع)، رویدادی است که نه‌تنها وجدان تاریخی مسلمانان، بلکه فطرت عدالت‌جوی بشریت را نیز بیدار کرد و در هر برهه‌ای از زمان، راه را برای حرکت‌های اصلاح‌گرایانه، انقلابی و بیداری‌بخش هموار ساخت.
در ایران اسلامی، محرم نه فقط ایامی برای عزاداری بلکه ماهی برای تجدید عهد با آرمان‌هاست؛ فرصتی برای تبیین حقیقت و دمیدن روح حرکت و بصیرت در کالبد جامعه. در این گزارش، ابعاد مختلف محرم، اهداف نهضت حسینی، ضرورت بهره‌گیری فرهنگی - سیاسی از این ماه، و نسبت آن با توانمندی امروز ایران اسلامی را با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران بررسی می‌کنیم.
محرم، بستر بیداری اجتماعی و پویایی فرهنگی
علیرضا تاب، عضو هیأت علمی دانشگاه ایلام در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: ماه محرم از دیرباز بستری برای بیدارسازی جوامع اسلامی بوده است. هیچ جریانی در تاریخ اسلام مانند قیام عاشورا نتوانسته این‌چنین در لایه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی اثر بگذارد. محرم در ایران اسلامی تبدیل به فرصتی برای بازآفرینی هویت انقلابی، تقویت انسجام ملی و ترویج سبک زندگی ولایی شده است.
وی افزود: هیئت‌های مذهبی، روضه‌ها، سخنرانی‌ها و مجالس عزاداری اگر با محتوای عمیق و تبیینی همراه شوند، نه تنها تکرار صرف یک واقعه تاریخی نیستند، بلکه چراغ راه امروز جامعه‌اند. عاشورا به ما یاد داد که در برابر ظلم باید ایستاد حتی اگر منجر به شهادت شود. این منطق امروز نیز باید در مواجهه با استکبار و تهاجم فرهنگی غرب به کار گرفته شود.
تاب تأکید کرد: اقدامات فرهنگی در این ماه، اگر با پیوست رسانه‌ای و آموزشی همراه شوند، می‌توانند نسل جدید را به صورت هوشمندانه با فلسفه عاشورا آشنا کرده و از این طریق جلوی انفعال فرهنگی و تحریف‌های رسانه‌ای را بگیرند.
عاشورا؛ منطق قیام برای همه نسل‌ها
حسین الیاسی، پژوهشگر تاریخ تحلیلی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: قیام امام حسین (ع) فراتر از یک اعتراض یا حرکت سیاسی است؛ یک نظام معنایی کامل است که تاریخ اسلام را تحت تأثیر قرار داد. هدف این قیام، اصلاح امت، احیای سنت پیامبر (ص)، و مبارزه با انحرافات در دستگاه خلافت بود. محرم، زمان بازخوانی این اهداف است.
وی افزود: تاریخ‌نگاری‌های تحلیلی نشان می‌دهد که امام حسین (ع) از ابتدا با بینشی تمدنی وارد این میدان شد. جمله معروف «من برای اصلاح امت جدم قیام کرده‌ام» سند گویای این حقیقت است. این نگاه اصلاحی امروز هم باید در ارکان نظام اسلامی جاری باشد.
الیاسی تصریح کرد: استفاده از فضای محرم برای مطالبه‌گری هوشمندانه، افزایش سواد تاریخی مردم و برجسته‌سازی عبرت‌های عاشورا، باید جزء برنامه‌های نهادهای فرهنگی قرار گیرد. از سویی، رسانه‌ها نباید تنها به پوشش ظاهری مجالس بپردازند؛ بلکه باید تفسیر تاریخی - تحلیلی قیام را برای مخاطب عام به زبان ساده ارائه کنند.
ماه فرصت‌ها برای خودسازی دینی و اجتماعی
حجت‌الاسلام محمدحسن فریادی، امام‌جمعه چرداول در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: محرم ماهی است که روح انسان را برای خودسازی، جامعه را برای اصلاح و حکومت را برای پاسخ‌گویی تربیت می‌کند. امام حسین (ع) الگوی قیامِ آگاهانه و مسئولانه است. هیچ حرکت کور و احساسی در رفتار آن حضرت دیده نمی‌شود؛ همه چیز بر پایه حکمت، عرفان و بصیرت است.
وی ادامه داد: ما در جمهوری اسلامی ایران، اگر بخواهیم در طراز امت عاشورایی بمانیم، باید علاوه بر شعائر دینی، به شعور دینی نیز توجه کنیم. محرم صرفاً برای گریه نیست، محرم برای اندیشه‌ورزی، فهم و اقدام است. حتی دعای امام حسین (ع) در شب عاشورا سرشار از عقلانیت و معرفت است.
فریادی خاطرنشان کرد: حضور مردم در هیئات باید با بصیرت دینی و آگاهی سیاسی گره بخورد. امروز دشمن با انواع ابزارهای رسانه‌ای، به دنبال بی‌اثر کردن مناسک دینی ماست. اگر ما محتوای صحیح به مخاطب ندهیم، آن‌ها با تحریف، تحقیر یا تخریب وارد می‌شوند.
وی تأکید کرد: در شهرستان‌ها و مناطق محروم، نیازمند تقویت زیرساخت‌های فرهنگی هستیم تا هیئات و حسینیه‌ها بتوانند برنامه‌های معرفتی عمیق‌تری برگزار کنند.
پیوند قیام عاشورا با قدرت امروز ایران اسلامی
حجت‌الاسلام عمران احمدی، استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: قیام عاشورا را نمی‌توان از امروز ایران جدا دانست. یکی از ارکان شکل‌گیری انقلاب اسلامی، تأسی به قیام سیدالشهدا بود. شعار «نه شرقی نه غربی»، ایستادگی در برابر طاغوت، و مقاومت در برابر مستکبران، همه برگرفته از مکتب عاشورا است.
وی افزود: امام راحل (ره) در تمام مراحل نهضت خود از امام حسین (ع) الهام گرفت و در دوران دفاع مقدس نیز، فرهنگ عاشورا بود که جبهه‌ها را زنده نگه داشت. امروز نیز اگر ایران در برابر اسرائیل، آمریکا و جریان‌های تروریستی مقاومت می‌کند، به برکت همان منطق عاشورایی است.
احمدی ادامه داد: توانمندی امروز ایران در حوزه نظامی، علمی، فرهنگی و حتی استقلال سیاسی، نتیجه پیوند عقلانیت دینی با فرهنگ مقاومت است. ما توانسته‌ایم مدل حکمرانی‌ای ارائه دهیم که ریشه در ایمان دارد و شاخه‌هایش در عرصه‌های جهانی گسترش یافته است.
او تأکید کرد: برای نسل جدید باید عاشورا را به زبان روز ترجمه کرد. اگر جوان ما بفهمد که قیام امام حسین (ع)، قیامی برای آزادی، عدالت، کرامت و عزت انسان بوده، خود را با این فرهنگ همدل می‌بیند. هیئات باید از شکل صرفاً آیینی عبور کرده و به محافل تولید گفتمان عاشورایی تبدیل شوند.
عاشورا؛ میراثی برای امروز و فردای ایران
در پایان این گزارش می‌توان گفت که ماه محرم، نه‌تنها فصل عزاداری و ابراز احساسات دینی، بلکه فرصتی برای بازآفرینی فرهنگ عمومی، تقویت هویت انقلابی و یادآوری مسئولیت تاریخی امت در برابر ظلم و انحراف است. ایران اسلامی، با بهره‌گیری از آموزه‌های قیام عاشورا، توانسته در برابر ابرقدرت‌ها ایستادگی کند و الگویی از شجاعت، ایثار و خودباوری ارائه دهد.
بی‌تردید، اگر هیئات مذهبی، رسانه‌ها، نهادهای فرهنگی و حتی نظام آموزشی ما بتوانند عاشورا را به زبان عقل، تاریخ، رسانه و مقاومت برای نسل امروز معنا کنند، محرم به نقطه آغاز تحولات بزرگ اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تبدیل خواهد شد. چرا که پیام عاشورا، پیام «کل یوم عاشورا و کل أرض کربلا» است؛ هر روز، روز تصمیم است و هر سرزمین، محل آزمایش وفاداری ما به حق و حقیقت.
انتهای خبر/ر