به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار»، دهلران، این شهر مرزی که در جنوب غربی استان ایلام جای گرفته، در نگاه اول با پروژه‌های بزرگ نفتی و گازی‌اش، شهری توسعه‌یافته به نظر می‌رسد؛ اما در پشت این ظاهر فریبنده، واقعیتی تلخ پنهان است. سال‌هاست که جوانان دهلران، در حسرت اشتغال در پروژه‌هایی که در خاک خودشان پا گرفته‌اند، شاهد ورود بی‌وقفه نیروی کار غیربومی‌اند. مسئله‌ای که نه تنها آینده نسل جوان این منطقه را با چالش جدی مواجه کرده، بلکه یکی از موانع مهم توسعه پایدار در این شهر به شمار می‌رود.
در این گزارش، با تکیه بر گفت‌وگو با کارشناسان اقتصادی و مسئولان اجرایی، به بررسی ریشه‌های این بحران و راهکارهای برون‌رفت از آن پرداخته‌ایم.
اشتغال غیربومی؛ زخمی کهنه بر پیکر دهلران
علی فریادی کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: مسئله اشتغال غیربومی در دهلران، ریشه در سیاست‌گذاری‌های نادرست چند دهه گذشته دارد. زمانی که پروژه‌های نفتی در این منطقه راه‌اندازی شد، جذب نیروی انسانی بر اساس ظرفیت‌های بومی انجام نگرفت و همین امر موجب شکل‌گیری یک روند ناعادلانه شد که تا امروز ادامه یافته است.
وی افزود: شرکت‌هایی که در حوزه نفت و گاز در دهلران فعالیت دارند، عمدتاً از نیروهای متخصص خارج از استان استفاده می‌کنند و به جوانان بومی صرفاً مشاغل خدماتی و نگهبانی داده می‌شود. این رویکرد باعث سرخوردگی اجتماعی و مهاجرت نخبگان از منطقه شده است.
فریادی تأکید کرد: پروژه‌هایی مانند NGL 3100 نه تنها نتوانستند امید را به دل جوانان دهلرانی بیاورند، بلکه با تکرار همان الگوی قدیمی، تنها نامی پررنگ در رسانه‌ها بودند و سهم بومیان از آن، تقریباً هیچ بود. اکنون نیز بیم آن می‌رود که در پروژه پتروشیمی دهلران، همان سناریوی تلخ دوباره تکرار شود.
پروژه‌های اشتغال‌زا یا تکرار تراژدی؟
رضا حسینی استاد دانشگاه آزاد ایلام در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: یکی از تلخ‌ترین واقعیت‌ها این است که جوانان متخصص دهلرانی، علی‌رغم داشتن مدرک تحصیلی و مهارت، در پروژه‌های بزرگ شهر خودشان جایی ندارند. اگر امروز به دفاتر اشتغال شرکت‌های نفت و گاز دهلران مراجعه کنید، می‌بینید که سهم بومیان بسیار ناچیز است. همین مسئله موجب کاهش سرمایه اجتماعی و افزایش بی‌اعتمادی مردم شده است.
وی ادامه داد: پتروشیمی دهلران که در سال‌های گذشته به بهانه کاهش هزینه‌ها از استخدام نیروهای بومی خودداری کرد، در حال حاضر نیز بیم آن می‌رود که همان رویه را در پیش بگیرد. اگر دولت و نهادهای ناظر وارد عمل نشوند، این پروژه نیز تبدیل به نماد دیگری از بی‌عدالتی خواهد شد.
حسینی با بیان اینکه توسعه پایدار بدون مشارکت مردم محلی امکان‌پذیر نیست افزود: اگر مردم احساس کنند که سهمی از منابع شهر خود ندارند، طبیعی است که نسبت به برنامه‌های توسعه‌ای بی‌اعتماد شوند و این مسأله آینده شهر را به مخاطره می‌اندازد.
اقتصاد بومی زیر سایه رانت و ژن‌های برتر
حسین ندیمی کارشناس مسائل اجتماعی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: در بسیاری از پروژه‌های کلان نفتی، شاهد آن هستیم که مدیران پرنفوذ یا وابسته به جریان‌های سیاسی خاص، از موقعیت خود برای انتصاب و استخدام نیروهای غیربومی استفاده می‌کنند. در مورد پروژه NGL 3100 نیز شنیده شده که یکی از مدیران، از جمله افرادی است که با برچسب «ژن برتر» منابع انسانی را مدیریت کرده و اولویت‌های بومی را کاملاً نادیده گرفته است.
وی افزود: یکی از دلایل عمده فقر و بیکاری در دهلران، همین نگاه رانتی و مرکزگرایانه به اشتغال است. تا زمانی که عدالت در توزیع فرصت‌ها رعایت نشود، شاهد گسترش نارضایتی اجتماعی خواهیم بود.
ندیمی تأکید کرد: اقتصاد منطقه‌ای باید بر مبنای ظرفیت‌های محلی طراحی شود. نمی‌توان توسعه را از بالا دیکته کرد و انتظار داشت نتایج مثبت به دست بیاید. مردم دهلران باید احساس کنند که در سرنوشت اقتصادی شهرشان سهیم‌اند.
وی گفت: تجربه موفق برخی مناطق دیگر کشور در زمینه اشتغال بومی، نشان می‌دهد که با اراده سیاسی و نظارت دقیق، می‌توان عدالت شغلی را برقرار کرد. فقط کافی است مسئولان نگاه ملی به مسئله داشته باشند، نه سیاسی و جناحی.
فریاد دهلران باید شنیده شود
اسدالله چراغی نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «ایلام بیدار» گفت: من بارها در صحن علنی مجلس، موضوع اشتغال جوانان دهلرانی را مطرح کرده‌ام. متأسفانه برخی شرکت‌های نفتی در استان، به تعهدات اجتماعی خود عمل نکرده‌اند. ما از وزارت نفت و شرکت‌های زیرمجموعه خواسته‌ایم که نسبت به جذب نیروهای بومی در پروژه‌های فعال دهلران اقدام عاجل انجام دهند.
وی افزود: دهلران با داشتن منابع عظیم نفت و گاز، نباید این‌گونه درگیر بیکاری و فقر باشد. اگر روند فعلی ادامه یابد، ما در مجلس ناچار خواهیم شد با ابزارهای نظارتی جدی‌تری وارد عمل شویم.
چراغی ادامه داد: دولت موظف است که برنامه اشتغال‌زایی منطقه‌ای با اولویت بومیان تدوین کند. اگر در پتروشیمی دهلران نیز از نیروهای بومی استفاده نشود، این مسئله را با جدیت پیگیری خواهم کرد.
وی در پایان گفت: جوانان دهلران شایسته فرصت‌اند؛ ما نمایندگان مردم، وظیفه داریم از حق آن‌ها دفاع کنیم و اجازه ندهیم که منابع این شهر، توسط بیگانگان بلعیده شود.
توسعه‌ای که بدون عدالت ممکن نیست
مسئله اشتغال غیربومی در دهلران، فراتر از یک بحران اقتصادی، تبدیل به یک معضل اجتماعی و روانی شده است. جوانانی که می‌توانستند ستون‌های توسعه این شهر باشند، امروز یا خانه‌نشین‌اند یا مهاجر. پروژه‌هایی که باید موتور محرکه رشد منطقه باشند، بدل به نماد بی‌عدالتی و تبعیض شده‌اند.
برای عبور از این وضعیت، نیازمند تغییری بنیادین در نگاه تصمیم‌گیران هستیم؛ نگاهی که بر پایه عدالت اجتماعی، توسعه منطقه‌ای و مشارکت بومی استوار باشد. اگر این فرصت دوباره از دست برود، نه تنها دهلران، بلکه کل استان ایلام، بهای سنگینی بابت غفلت از ظرفیت‌های انسانی‌اش خواهد پرداخت.
دهلران، نیازمند بازگشت اعتماد، کرامت و عدالت است. جوانان این شهر، نه سهمی از نفت می‌خواهند و نه امتیازی خاص؛ آن‌ها فقط خواهان حق مسلم خود برای کار، زندگی و ماندن در دیارشان‌اند.
این شهر مرزی که در قلب غرب کشور جای گرفته، سال‌هاست که با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. اما در میان تمام چالش‌ها، معضلی عمیق‌تر و دردناک‌تر از همه، کام جوانانش را تلخ کرده است: اشتغال غیربومی. این مشکل، نه تنها فرصت‌های شغلی را از جوانان بومی دریغ می‌کند، بلکه هویت و امید آن‌ها را نیز به تاراج می‌برد.
قصه پر غصه اشتغال غیربومی در دهلران، ریشه گذشته‌ای دور دارد. زمانی که شرکت نفت دهلران در سال‌های ابتدایی فعالیت خود، بدون توجه به ظرفیت‌ها و نیازهای بومی، اقدام به جذب نیروهای غیربومی کرد. این اشتباه استراتژیک، تبعات جبران‌ناپذیری برای این شهر به همراه داشت. جوانان دهلرانی که می‌توانستند در صنایع نفت و گاز مشغول به کار شوند، به حاشیه رانده شدند و تنها مشاغل حراستی و خدماتی نصیبشان شد.
NGL 3100؛ سرابی در دل کویر
سال‌ها بعد، با راه‌اندازی پروژه NGL 3100، بارقه‌ای از امید در دل جوانان دهلرانی روشن شد. آن‌ها تصور می‌کردند که این پروژه، فرصت‌های شغلی فراوانی را برایشان فراهم خواهد کرد. اما دیری نپایید که این امید به یاس تبدیل شد. متأسفانه، با دخالت برخی نمایندگان و مسئولان، فرصت‌های شغلی این پروژه نیز به نیروهای غیربومی اختصاص یافت. گفته می‌شود که یک ژن برتر از حوزه شمالی استان، در رأس این شرکت قرار گرفته و منافع بومیان را نادیده گرفته است.
جاده‌های مرگ دهلران، شاهد تلخ این بی‌تدبیری‌هاست. جاده‌های منتهی به دهلران که روزگاری مسیر پیشرفت و آبادانی بودند، امروز به قتلگاهی برای جوانان تبدیل شده‌اند.
جوانانی از حوزه شمالی ایلام که برای یافتن کار به دهلران سفر می‌کنند، در این جاده‌های خطرناک جان خود را از دست می‌دهند. اگر این جوانان در شهرهای خود مشغول به کار بودند، شاید امروز در کنار خانواده‌هایشان بودند.
پتروشیمی دهلران؛ تکرار یک تراژدی غم‌انگیز
هنوز زخم‌های NGL 3100 التیام نیافته، خبرهای آغاز به کار پتروشیمی دهلران، دوباره قلب مردم این دیار را به درد آورده است. خاطرات تلخ بیکاری ۲ هزار نفر از بومیان دهلران در پتروشیمی، هنوز در اذهان زنده است. حالا که این پروژه قرار است دوباره جان بگیرد، بیم آن می‌رود که با دخالت برخی افراد سودجو، فرصت‌های شغلی آن نیز به نیروهای غیربومی اختصاص یابد.
نمایندگان و مسئولان؛ متهمان ردیف اول
متأسفانه، برخی نمایندگان و مسئولان، در این سناریوی تلخ نقش مخربی ایفا می‌کنند. گفته می‌شود نماینده‌ای از حوزه شمال، با لابی‌گری و اعمال نفوذ، یک نیروی غیربومی را در رأس پتروشیمی قرار داده است. فرماندار ویژه شهرستان نیز که خود از اهالی حوزه شمال است، ظاهراً تمایلی به حمایت از اشتغال بومی ندارد.
جوانان دهلران؛ قربانیان خاموش بی‌عدالتی
جوانان دهلران، با وجود داشتن تخصص و شایستگی، از فرصت‌های شغلی محروم شده‌اند. آن‌ها شاهد آن هستند که نیروهای غیربومی، جای آن‌ها را در صنایع نفت و گاز گرفته‌اند. این بی‌عدالتی، باعث سرخوردگی و ناامیدی آن‌ها شده است. بسیاری از جوانان دهلرانی، به دلیل نبود فرصت‌های شغلی، مجبور به مهاجرت به شهرهای دیگر شده‌اند. این مهاجرت، نه تنها باعث تخلیه نیروهای جوان و متخصص از دهلران می‌شود، بلکه به اقتصاد و فرهنگ این شهر نیز آسیب می‌رساند.
ضرورت تغییر رویکرد
وضعیت کنونی، نیازمند تغییر رویکردی اساسی است. مسئولان باید به این نکته توجه داشته باشند که اشتغال بومی، نه تنها حق جوانان دهلرانی است، بلکه به نفع توسعه پایدار این شهر نیز است. برای تحقق این هدف، لازم است که اقداماتی جدی و مؤثر انجام شود.
آیا فریاد دادخواهی جوانان دهلران به گوش مسئولان خواهد رسید؟ آیا این بار، تدبیری اندیشیده خواهد شد تا جوانان این دیار، سهمی عادلانه از فرصت‌های شغلی داشته باشند؟
انتهای خبر/ر