ایلام بیدار08:30 - 1399/04/05

ذهن تهی ویژگی کاربرانی با رژیم مصرف نادرست رسانه است

کارشناس رسانه گفت: کاربرانی که رژیم مصرف نادرست رسانه را دارند، بسیار زود دارای جسم فربه و روح و ذهن شان تهی و لاغر می‌شود، تا جایی که نه انگیزه‌ای برای دانستن و نه مبنای برای تحلیل دارند.

به گزارشايلام بيدار، بارها برای تک تک ما کاربران پیش آمده است که برای گرفتن رژیم غذایی نزد پزشک تغذیه رفته ایم تا برای مان بگوید که چگونه بتوانیم تغذیه درستی داشته باشیم و به اندازه و درست غذای سالم مصرف کنیم.

همان اندازه که ما به دنبال رژیم غذایی برای جسم مان هستیم، باید به همان اندازه هم به دنبال رژیم غذایی مناسب برای روح مان باشیم؛ بنابراین با وجود پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی مختلف شاهد محتواهای بسیاری هستیم که اگر رژیم مصرف درستی نباشیم، ممکن است که آسیب هایی را به روح و روان مان وارد کنیم.

بنابراین سواد رسانه‌ای همچون یک رژیم غذایی می تواند کاربران را در استفاده سالم از رسانه‌ها کمک می‌کند. این نوع سواد همانند یک رژیم غذایی هوشمندانه مراقب است که چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا اینکه میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی استوار باشد. به عبارت بهتر، سواد رسانه‌ای کمک می‌کند تا از سفره رنگین رسانه‌ها به‌گونه‌ای هوشمندانه و مفید بهره‌مند شویم.

اسماعیل قدیمی کارشناس رسانه معتقد است سوادرسانه ای به افراد نشان می دهد که چرا یک موضوع برجسته می شود و یک موضوع مورد بی توجهی قرار می گیرد. کسی که سواد رسانه ای دارد متوجه دام ها برای معتاد کردن او  می شود. سواد رسانه ای به ما می آموزد که وبگردی مثل ولگردی خطرناک و تهدیدساز است.

او بر این باور است که فرد دارای سواد رسانه ای متوجه این امر می شود که بسیاری از گروه ها می توانند با استفاده از تکنیک های رسانه ای برای او آدرس های غلط بفرستند. خلاصه این که سواد رسانه ای به ما می آموزد که پیش از رفتن به شبکه های اجتماعی و نشستن پای تلویزیون باید با منبع آن ها و کسانی که آن ها را اداره می کنند آشنا شد. 

با این بهانه که این روزها بسیاری از کاربران در خصوص مصرف رسانه دچار زیاده روی بوده و نیازمند یک رژیم مصرف درست از رسانه هستند، با اسماعیل قدیمی در این خصوص ساعتی به بحث و گفت و گو نشستیم تا به واکاوی مصرف درست رسانه بپردازیم.

**چرا رژیم مصرف در فضای مجازی اهمیت دارد؟

- از آنجا که انسان موجودی خردمند و در مقام خلیفه خدا گام به هستی می گذارد، لزوماً باید از کار بیهوده پرهیز کند، براساس اندیشه و عقل برنامه ریزی و اقدام و از فرصت حیات به بهترین شکل استفاده کند؛ بنابراین، رژیم مصرف رسانه ای مانند رژیم غذایی و رژیم اطلاعات و معلومات برای او  ضرورت دارد.

معتقدم در حال حاضر مرجع نیرومندی در جامعه که بتواند مردم را به داشتن برنامه و معیار در مصرف رسانه ای قانع کند، وجود ندارد و جامعه در این زمینه دچار گونه ای ناهنجاری و ناتوانی است.

این ضعف بزرگی برای برخی از انسان هاست که همه توان و دارایی خود را صرف برپا کردن آشپزخانه برای غذای جسم شان می کنند، اما به شدت از ایجاد کتابخانه یا جایی برای مطالعه و غذای روح خود در خانه و برنامه درست در استفاده از رسانه ها پرهیز دارند.

** و بنظر می رسد به همین دلیل شاهد گرفتاری کاربران بسیاری در فساد فضای رسانه به ویژه فضای مجازی هستیم.

بله اینگونه است که بسیاری از آن ها در انواع و اقسام گمراهی و فساد و قانونشکنی گرفتار می شوند؛ چون از انرژی لازم برای اندیشیدن و تصمیم گیری درست برخوردار نیستند.

رسانه های همگانی از طریق یک برنامه جامع و نهادهای آموزش و پرورش و آموزش عالی و دیگر مراکز تحقیقی و آموزشی از طریق اصلاح سیاست های آموزشی و برنامه های واقع بینانه می توانند بر جامعه تأثیر درازمدت بگذارند.

 

هنگامی که با این افراد رو به رو می شوید خیلی زود متوجه جسم فربه و روح و ذهن و مغز تهی و لاغر آن ها می شوید. نه انگیزه ای برای دانستن و نه مبنای برای تحلیل دارند. نه شوری برای زندگی سالم و نه کمک به دیگران برای غنی شدن فکری! پس رژیم مصرف و الگوی مصرف در فضای مجازی همچون فضاهای دیگر یک نیاز اصیل و حائز اهمیت بسیار است.

 

به این ترتیب، آن هایی که از رژیم مصرف در فضای مجازی برخوردار نیستند، افرادی سرگردان در فضایی هستند که هم مملو از آگاهی ها و هم گمراهی هاست.  در فضای مجازی جهانی از اطلاعات سودمند و بی مصرف وجود دارد. این کاربر است که می تواند یکی از آن ها را انتخاب کند!

** به نظر شما چه کسی باید تعیین کند که مخاطب در مورد فضای مجازی چه رژیمی داشته باشد؟

- تا انگیزه و میل برای آگاه شدن و فهمیدن در افراد فراهم نشود، هیچ مرجع و منبعی قادر به فهماندن و آگاه کردن آن ها نیست. تا یک منبع از مشروعیت، صلاحیت و قانونیت نزد افراد و گروه ها برخوردار نشود، نمی تواند بر آن ها تأثیر بگذارد.

ضرورت ایجاد نهادهای ناظر در جامعه

بنابراین باید نخست به نهادسازی و مشروعیت بخشی و اعتمادسازی در جامعه به منظور تأثیرگذاری بر افراد و گروه ها و مردم عوام اقدام کرد. این کار بسیار پیچیده و دشوار و طولانی مدت است و باید از دو بعد فردی و اجتماعی برخوردار شود. یعنی باید آن مراجع ایجاد شده هم به درون افراد نفوذ کنند و هم در جامعه نهادهای ناظری ایجاد کنند که مردم از آن ها شنوایی داشته باشند.

این ضعف بزرگی برای برخی از انسان هاست که همه توان و دارایی خود را صرف برپا کردن آشپزخانه برای غذای جسم شان می کنند، اما به شدت از ایجاد کتابخانه یا جایی برای مطالعه و غذای روح خود در خانه و برنامه درست در استفاده از رسانه ها پرهیز دارند.

 

معتقدم در حال حاضر مرجع نیرومندی در جامعه که بتواند مردم را به داشتن برنامه و معیار در مصرف رسانه ای قانع کند، وجود ندارد و جامعه در این زمینه دچار گونه ای ناهنجاری و ناتوانی است. اگر به تاریخ مراجعه کنیم و فاصله بیش از بیست سال زمان بعثت و فتح مکه را در صدر اسلام مطالعه کنیم به سختی فرایند نفوذ اجتماعی بیشتر واقف می شویم.

یعنی هنگامی که پیامبر خدا برای نفوذ اجتماعی با آن همه دشواری روبه رو شده، در مردم عادی این کار بسیار دشوارتر است. در حقیقت مجاب کردن مردم به استفاده از رژیم مصرف رسانه ای یک امر انگیزشی، نگرشی و گرایشی است که از فرایندهای پیچیده روانی و اجتماعی توسط نهادهای ذیصلاح برخوردار است و نیازمند مرجع سازی و کسب صلاحیت های لازم.

 

 با این وجود رسانه های همگانی از طریق یک برنامه جامع و نهادهای آموزش و پرورش و آموزش عالی و دیگر مراکز تحقیقی و آموزشی از طریق اصلاح سیاست های آموزشی و برنامه های واقع بینانه می توانند بر جامعه تأثیر درازمدت بگذارند.

**بنظر شما هر گروه سنی در رژیم مصرف رسانه باید از چه الگویی پیروی کند؟

- بدون تردید گروه های سنی اقتضائات تربیتی و آموزشی خود را دارند و برای هر گروه سنی باید متخصصان متبحر و حرفه ای برنامه ریزی کنند.

رژیم مصرف اطلاعات و رسانه برای بشر امروز از نان شب واجب تر است. اگر افراد از فهم نقش رسانه‌های همگانی در دنیای امروز بازبمانند دچار انحراف گرایشی شده و هرگز نمی توانند از توانمندی های فکری خود برای ساختن یک زندگی سعادت آمیز در دنیای اشباع شده از رسانه ها، رقابتی و پیچیده استفاده کنند.

 

در بسیاری از کشورها از سیستم های رسمی آموزشی و نیز مراجع خصوصی متبحر استفاده می کنند و همچنین از سلبریتی ها و شخصیت های محبوب و ابتکارات دیگر برای این کار استفاده می کنند.

بدون متخصصان تربیتی نمی توان نسخه ای صادر کرد

به هرحال این کار در ایران به علت پیچیدگی های خاص خود نیازمند مطالعات و پژوهش های گسترده و مستمر است. درباره افراد زیر سن قانونی باید بسیار دقیق تر اقدام کرد و بدون استفاده از نظر روانشناسان و متخصصان تربیتی و آموزشی نمی توان هیچ نسخه مداواکننده ای صادر کرد.

**شما چگونه می توان به کاربران آموزش درست استفاده از فضای رسانه را ارائه کرد؟

- آموزش وسایل ارتباط جمعی باید به یک اولویت آموزشی در سطح ملی تبدیل شود. کودکستان ها، آموزش و پرورش، وزارت علوم و تحقیقات و به ویژه صاحبان رسانه های جمعی در کشور باید موضوع آموزش رسانه های همگانی و ارتقای سطح سواد رسانه ای مسئولان و هم اقشار جامعه بالاخص پدران و مادران و فرزندان شان را در اولویت قرار دهند.

 

مقدمه آن هم یک حرکت سراسری از سوی رسانه هاست تا بیش از این شاهد سوءاستفاده افراد نادان، مغرض و دارای کاستی های شخصیتی و بیمار از این رسانه ها نباشیم. یادآوری این نکته ضروری به نظر می رسد که هرگونه فیلترینگ، سانسور و تأکید بر سیاستگذاری های سلبی در حوزه رسانه ای پیامدهای ناگوار فزاینده خواهد داشت.

**نقش سواد رسانه ای در پیدا کردن رژیم درست مصرف رسانه چیست؟

- بی تردید کسی که از سواد رسانه ای برخوردار است و می تواند راز و رمزهای رسانه ها را تشخیص دهد بهتر می تواند از عهده این کار برآید. سواد رسانه ای به افراد کمک می کند تا رسانه ها و ظرفیت ها و تهدیدها و فرصت ها، سیاست ها، اهداف و تأثیرات آگاهانه و ناخودآگاه آن ها را بشناسند.

 رژیم مصرف و الگوی مصرف در فضای مجازی همچون فضاهای دیگر یک نیاز اصیل و حائز اهمیت بسیار است. به این ترتیب، آن هایی که از رژیم مصرف در فضای مجازی برخوردار نیستند، افرادی سرگردان در فضایی هستند که هم مملو از آگاهی ها و هم گمراهی هاست.  در فضای مجازی جهانی از اطلاعات سودمند و بی مصرف وجود دارد. این کاربر است که می تواند یکی از آن ها را انتخاب کند!

 

سوادرسانه ای به افراد نشان می دهد که چرا یک موضوع برجسته می شود و یک موضوع مورد بی توجهی قرار می گیرد. کسی که سواد رسانه ای دارد متوجه دام ها برای معتاد کردن او  می شود. سواد رسانه ای به ما می آموزد که وبگردی مثل ولگردی خطرناک و تهدیدساز است. همچنین فرد دارای سواد رسانه ای متوجه این امر می شود که بسیاری از گروه ها می توانند با استفاده از تکنیک های رسانه ای برای او آدرس های غلط بفرستند.

سواد رسانه‌ای قدرت و ظرفیت فهم پیام رسانه است، اینکه مخاطب قادر به تحلیل این موضوع باشد که آیا تمام رسانه‌ها شبیه به یکدیگر کار می‌کنند؟ آیا پیام‌رسانه برای همه قابل فهم است؟ آیا رسانه‌ها یک پیام ضمنی به همراه دارند یا خیر؟ از مواردی است که در تعریف سواد رسانه‌ای مطرح می‌شود.

 

** درواقع سواد رسانه ای به نوعی به کاربران آموزش می دهد که حواس شان به زمان صرف شده در رسانه باشد.

بله کاملا درست است. سواد رسانه ای به ما می آموزد که پیش از رفتن به شبکه های اجتماعی و نشستن پای تلویزیون باید با منبع آن ها و کسانی که آن ها را اداره می کنند آشنا شد. اولویت ها را تعیین کرد و به ارزش زمان واقف بود و جز اختصاص ساعاتی محدود و برای هدف های کاملاً مشخص از ورود به این شبکه ها و به ویژه رژیم حساب شده مصرف پرهیز کرد.

تحلیل درست رسانه نیازمند سواد رسانه ای است

همچنین مخاطب برای تحلیل درست محتوای رسانه‌ها باید به سواد رسانه‌ای مجهز باشد، به این معنا که افرادی که در معرض پیام و محتوای انواع رسانه ها در جامعه قرار می گیرند، قادر باشند پیام‌های وسایل ارتباط جمعی را درک کرده و سره را از ناسره تشخیص دهند.

ضرورت رعایت اصول بهداشتی در مصرف رسانه ای

همانطور که افراد برای رژیم مصرف جسمی و خوراک خود اصول بهداشتی را رعایت می کنند، باید اصول بهداشتی در مصرف رسانه ای را هم رعایت کنند.  ویروس های غذای جسمی با ابزارهای پزشکی قابل کشف و نابودی اند؛ اما ویروس های ذهنی با دشواری زیاد کشف و نابود می شوند.   

** در نهایت چه پیامی برای داشتن رژیم درست مصرف رسانه ای دارید؟

- رژیم مصرف اطلاعات و رسانه برای بشر امروز از نان شب واجب تر است. اگر افراد از فهم نقش رسانه‌های همگانی در دنیای امروز بازبمانند دچار انحراف گرایشی شده و هرگز نمی توانند از توانمندی های فکری خود برای ساختن یک زندگی سعادت آمیز در دنیای اشباع شده از رسانه ها، رقابتی و پیچیده استفاده کنند.

انتهای پیام/