گروه سیاسی ایلام بیدار - محمدحسین باژدان:: 26تیرماه سالروز تشکیل شورای نگهبان، این نهاد مقدس را که حقیقتا از جمله نعمت ها و دستاوردهای بزرگی است که خدای سبحان به نظام اسلامی ارزانی داشته است.
امام بزرگوار(ره) در مورد جایگاه شورای نگهبان می فرمایند: " شورای محترم نگهبان که حافظ احکام مقدس اسلام و قانون اساسی هستند، مورد تایید اینجانب می باشند و وظیفه آنان بسیار مقدس و مهم است."
در جایی دیگر ایشان می فرمایند: "از شورای نگهبان می خواهم و توصیه می کنم چه در نسل حاضر و چه در نسل های آینده که با کمال دقت و قدرت وظایف اسلامی و ملی خود را ایفا و تحت تاثیر هیچ قدرتی واقع نشوند و از قوانین مخالف با شرع مطهر و قانون اساسی بدون هیچ ملاحظه ای جلوگیری نمایند."
همچنین مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در اهمیت جایگاه شورای نگهبان می فرمایند: "ما برای اینکه به طور کلی از سلامت نظام مطمئن باشیم، مهمترین و رساترین و فعال ترین و موثرترین مجموعه ما همین شورای نگهبان است. شورای نگهبان عماد ملت و دین و مایه سکینه قلوب مومنین است و در حقیقت نبض نظام اسلامی به شمار می رود. نظر شورای نگهبان فصل الخطاب است و اعتبار شورای نگهبان هم وزن اعتبار اصل قانون اساسی است".
با توجه و تامل در فرمایشات امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) که برای همه ما فصل الخطاب است متوجه اهمیت و ضرورت وجودی این نهاد مقدس می شویم.
مبحث دوم اینکه لازم است بدانیم شورای نگهبان در قانون اساسی از چه جایگاهی برخوردار بوده و چه وظایف و اختیاراتی برایش تعریف شده است. 22 اصل از قانون اساسی مستقیما به شورای نگهبان و وظایف و اختیارات این نهاد پرداخته است که می توان به چند بخش از آنها اشاره کرد: بر اساس اصل 91قانون اساسی نظارت بر قوانین و مقرراتی که توسط مجلس شورای اسلامی مصوب می شود از لحاظ عدم مغایرت با احکام شرعی و قانون اساسی بر عهده شورایی بنام شورای نگهبان است که با ترکیب ذیل تشکیل می شود:
1.شش نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز که انتخاب این عده با مقام معظم رهبری است.
2.شش نفر حقوقدان در رشته های مختلف حقوقی، از میان حقوقدانان مسلمانی که به وسیله رئیس قوه قضائیه به مجلس شورای اسلامی معرفی می شوند و با رای مجلس انتخاب می گردند.
اصل دیگری که به روشنی جایگاه رفیع شورای نگهبان را معرفی می کند اصل93 قانون اساسی است که به موجب این اصل: مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار قانونی ندارد، مگر در مورد تصویب اعتبار نامه نمایندگان و انتخاب شش نفر حقوقدان اعضای شورای نگهبان؛ لذابه همین علت است که مقام عظمای ولایت شورای نگهبان را نبض نظام اسلامی می دانند.
اصل 98قانون اساسی تنها مرجعی که حق تفسیر اصول قانون اساسی دارد را شورای نگهبان معرفی می کند. و آخرین اصلی که لازم است به آن اشاره شود اصل 99 قانون اساسی است. بر طبق اصل99 قانون اساسی شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد.
فلسفه نظارت بر انتخابات، پیشگیری از رقابت ناسالم بین داوطلبان و نیز جلوگیری از تخلفات و خطاهای برگزار کننده انتخابات و صیانت از آرای مردم است؛ لذا اگر نظارت شورای نگهبان به نحو فعال و موثر و کارآمد(که اصطلاحا به آن نظارت استصوابی گفته می شود) اعمال نشود، حرکت اسلامی این نظام زیر سوال می رود.
سومین موضوع که می بایست به آن اشاره کرد اهم وظایف شورای نگهبان است؛ همانطور که در اصول قانون اساسی نیز اشاره شد مهمترین وظایف شورای نگهبان عبارتند از: 1.نظارت بر قانون گذاری به منظور پاسداری از شرع مقدس و قانون اساسی 2.تفسیر قانون اساسی به معنای پرده برداشتن از مقصود قانون گذار و بیان مراد مقنن 3.نظارت بر انتخابات و همه پرسی ها بطور کامل و گسترده و کارآمد که شامل تمام مراحل انتخابات از جمله موضوع بررسی صلاحیت کاندیداها می شود که به این گونه نظارت، نظارت استصوابی گفته می شود.
موضوع نظارت استصوابی اولا در تفسیری که شورای نگهبان از مدلول اصل99 قانون اساسی به عمل آورده تصریح گردیده است. ثانیا ماده 3 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب1378/9/7 نیز این نظارت را استصوابی و عام در تمام مراحل، در کلیه امور مربوط به انتخابات جاری می داند.
آخرین مطلبی که لازم است به آن اشاره شود تا رفع شبهات احتمالی شود، مقایسه نهاد شورای نگهبان با نهادهای ناظر قانون اساسی در کشورهای دارای نظام دموکراتیک است؛ به منظور حفظ حقوق اساسی و بنیادین مردم و ایجاد ثبات و تداوم ساختار سیاسی کشور که لازمه حفظ نظم و استقرار عدالت و استقلال است می بایست مرجعی تعیین گردد تا به این وظیفه خطیر عمل نماید. در قانون اساسی ایران، برای تامین این هدف، قانون گذار نهاد شورای نگهبان را معین نموده است و مشابه این نهاد البته با عناوین متفاوت در کشورهای دارای نظام دموکراتیک وجود دارد که از جمله آنها می توان به نهاد های ناظر قانون اساسی در چند کشور ذیل اشاره نمود: شورای قانون اساسی فرانسه، دیوان عالی ایالات متحده آمریکا، دادگاه عالی قانون اساسی آلمان فدرال، دادگاه قانون اساسی فدراسیون روسیه، دادگاه قانون اساسی مصر، دادگاه قانون اساسی ترکیه، دادگاه قانون اساسی کره جنوبی و دادگاه عالی قانون سوریه.
با تطبیق این نهادها با یکدیگر متوجه وجود نهاد صیانت از قانون اساسی در تمامی کشورها و نظام های حقوقی می شویم که شیوه نظارت در اغلب کشورها به لحاظ تقلید و اقتباس از یکدیگر دارای وجود تشابه فراوانی است.
اصل وجود شورای نگهبان در قانون اساسی به تعبیر مقام معظم رهبری یک امر ضروری و لازم و حکیمانه است و اعمال کامل وظائف و اختیارات توسط شورای نگهبان در چهارچوبی که قانون اساسی تعیین نموده است جمهوریت و اسلامیت و در یک کلام حقانیت نظام جمهوری اسلامی را تضمین می کند.
ناراحتی و عصبانیت دشمن از وجود این نهاد نیز به دلیل نقش موثر آن در قوای نظام اسلامی است.
انتهای متن/س