گروه سیاسی ایلام بیدار::برجام یا «برنامه جامع اقدام مشترک» به عنوان یک توافق بینالمللی بین ایران و کشورهای گروه 1+5، موضوعی است که در چند سال اخیر، علاوه بر تأثیرگذاری بر مسائل مختلف، به شدت ذهن ایرانیها را به خود مشغول کرده است. با خروج آمریکا از برجام، بار دیگر این موضوع در اولویت تحلیلی رسانهها و موضعگیری مسئولان کشور، جریانهای سیاسی و اصحاب رسانه واقع شد.
چرایی خروج آمریکا از برجام و اهداف مورد نظر دولت ایالات متحده از این اقدام، پرسشی است که از منظرهای مختلف و عمدتاً با نگاه سیاسی و با رویکردهای جناحی در رسانههای داخلی به آن پاسخ داده شده است.
برای پاسخ دقیق به چرایی خروج آمریکا از برجام، باید چرایی ورود آمریکا به برجام را مورد توجه قرار داد. به عبارت دیگر، بدون توجه به دلایل، انگیزهها و اهداف راهبردی آمریکا از ورود به عرصه مذاکره با ایران و در نهایت شکلگیری برجام، نمیتوان دلایل و چرایی خروج را تحلیل کرد.
ورود آمریکاییها به مذاکره با ایران به دلیل تغییر راهبرد آنها در مواجهه با ایران پس از شکست راهبردهای براندازی و مهار جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه است. آمریکاییها پس از سه دهه تلاش برای براندازی در گام اول و مهار قدرت جمهوری اسلامی در گام دوم، بر راهبرد تغییر رفتار ایران از طریق سیاست «فشارـ مذاکره» متمرکز شدند.
به عبارت دیگر، تصور آمریکاییها این بود که با تبدیل سیاست و رویکرد تقابلی با ایران به یک رویکرد تعاملی با آغاز مذاکراه هستهای، میتوانند در نهایت جمهوری اسلامی ایران را وادار به تغییر رفتار در مسیر دلخواه خود کنند. در این رویکرد، وارد کردن فشارها و تحریمهای اقتصادی، عامل اصلی وادار کردن ایران به پذیرش مذاکره برای کاهش فشارها از طریق امتیازدهی و تغییر رفتار ارزیابی میشد.
شکی نیست که ادامه برجام به شکل موجود در جهت خلاف منافع جمهوری اسلامی ایران و در راستای منافع و مطامع آمریکا و غرب میباشد و در صورت عدم خروج آمریکا از برجام، رفع کامل تحریمها و محدودیتها و بازگشت حقوق تضییعشده جمهوری اسلامی ایران تنها راه ادامۀ برجام است.
به نظر میرسد بین آمریکاییها و اروپاییها یک تقسیمکار صورت گرفته، آمریکا با خروج از برجام به دنبال تشدید تحریمها و اروپا با ماندن در برجام، به دنبال نگه داشتن ایران در برجام و وادار کردن جمهوری اسلامی ایران به تغییر رفتار تحت فشارهای سنگین آمریکا است. به عبارت دیگر، آمریکا با ورود به برجام، برنامه هستهای کشورمان را محدود و با خروج از برجام بدون پرداخت هیچ هزینهای، خود را در شرایط پیش از برجام قرار داد تا بتواند هرگونه فشار اقتصادی را به جمهوری اسلامی ایران تحمیل کند.
منطق مقاومت در برابر گردن کلفت ها
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم اتقلاب اسلامی در سخنرانی مراسم سالگرد ارتحال امام که روز گذشته در محل مصلی بزرگ امام خمینی (ره) برگزار شد، فرمودند: "منطق مقاومت ریشه در عقلانیت، فطرت و تجربه دارد و مذاکره با گردن کلفتهایی که پایبند به عهد نیستند و مذاکره را برای تثبیت فشارها می خواهند نه منطقی و نه عقلانی است و نه با فطرت انسانی سازگاری دارد".
بر همین اساس روزنامه فرامنطقه ای "رای الیوم" در گزارشی نوشت: ایران طی ۴۰ سال با اتکا به مردم و قدرت ذاتی خود توانسته است در برابر همه هجمهها و تحریمهای خارجی به خوبی مقاومت کند و در شرایط فعلی نیز حاضر به تسلیم در برابرزورگوییها و تهدیدهای آمریکا نیست.
روزنامه رای الیوم در یادداشتی تحت عنوان «چگونه ایران بر آمریکا پیروز شد؟» نوشت: بیتردید درخواستهای آمریکا برای گفتگو با ایران ثابت کرد که ایران بر ائتلاف عربی و ائتلاف صهیونیست هم که با آن خصومت میکنند، از جمله اسرائیل و آمریکا پیروز شده است.
قدرت جمهوری اسلامی ایران در سه نقطه کاملا روشن و متمایز است و آمریکاییها و صهیونیستها نیز آن را تجربه کرده اند. نقطه اول در اعتقاد و باور ایرانیهاست. مقامات و مردم ایران در برابر تهدید خارجی یک اعتقاد متحد و همسو دارند که نمیتوان در آن نفوذ کرد. نقطه دوم اتکای ایران به توان ذاتی خود است و در بُعد فردی ایرانیها توهین و خواری را نمیپذیرند و در بخش ساخت سلاح ملی هم رعب و وحشت را در دشمن ایجاد میکند و اسرائیل، آمریکا، عربستان و امارات از آن میترسند.
اما نقطه سوم ایران، قدرت مردم آن است که مقابله با اثرات تحریمهای اقتصادی را ممکن میسازد، ملت ایران در چهل سال گذشته نشان دادهاند که میتوانند از همه تحریمهایی که تاکنون علیه آنان اعمال شده است، عبور کنند. تمام این موارد سه گانه ثبات کشور ایران و اتحاد و یکپارچگی آن را تضمین کرده است.
اما در حالی که ایران اسلامی بارهای بار صداقت خود را در اجرای برجام نشان داده اما طرف مذاکره کننده در این میان سعی دارد گستاخه برخورد کند، در حالی که همه دنیا بر موضوع و نحوه فعالیت ایران در برجام صحه می گذارند.
استاوروس لامبرنیدیس، سفیر جدید اتحادیه اروپا در آمریکا گفت که آژانس بینالمللی انرژی اتمی بیش از ۱۲ بار (به طور دقیق ۱۵ بار) تایید کرده که ایران به تعهداتش بر اساس برجام عمل کرده و جامعه اطلاعاتی آمریکا نیز این موضوع را تایید کرده است.
رهبر معظم انقلاب اخیرا نیز در دیار جمعی از مسئولان نظام بر روی این موضوعات تأکیدات زیادی داشتند: بعضی در داخل میگویند مذاکره چه عیبی دارد؟ مذاکره سم است. تا وقتی آمریکا این است که الان هست و مذاکره با دولت کنونی آمریکا یک سم مضاعف است. مذاکره یعنی معامله و داد و ستد اما آنچه در نظر آمریکاست، نقاط قوت ماست.
میگویند مذاکره کنیم درباره سلاح دفاعی شما که چرا موشکی با فلان برد میسازید؛ این برد را کم کنید که اگر شما را زدیم نتوانید پایگاه ما را بزنید و جواب بدهید! هیچ ایرانی غیرتمند و باشعوری دربارهی نقاط قوت خود معامله نمیکند.
یا مثلاً میگویند درباره عمق راهبردیتان در منطقه صحبت کنیم؛ یعنی این را از دست بدهید. پس اصل مذاکره غلط است، حتی با آدم حسابی. اینها که به هیچ چیز پایبند نیستند. البته هیچکس در عقلای ما هم دنبال مذاکره نیست.
تسلیم در برابر مقاومت
همانطور که اشاره شد مجموعه این تحولات نشان میدهد که آمریکا به دنبال یافتن راهی برای مذاکره با ایران است. ترامپ تا اینجای کار در سیاست خارجی خود دستاوردی را نداشته و مذاکرات خلع سلاح کره شمالی نیز در آستانه شکست قرار دارد.
در زمان ریاست جمهوری ترامپ رابطه آمریکا با متحدان دیرینه اش یعنی کشورهای اروپایی دچار تنش و گسست شده و اگر کاخ سفید بتواند با ایران وارد مذاکره شود این رویداد یک امتیاز بزرگ برای ترامپ در آستانه انتخابات ۲۰۲۰ خواهد بود.
آمریکا که زمانی نه چندان دور پیش شرطهای متعددی را برای تغییر رویکرد خود در برابر ایران اعلام کرده بود اکنون از در دیگری سخن میگوید. ایستادگی ایران بر مواضع خود قطعاً در این تغییر رویکرد نقش داشته اند.
علاوه بر آن وزن ایران در معادلات منطقهای و تلاش اسرائیل و عربستان برای وارد کردن واشنگتن به یک بحران جدید در خاورمیانه نیز عاملی تاثیر گذار در این امر بوده است.
سخن آخر آنکه، آنگونه که مشخص است آمریکا به ناچار بازی خود در قبال ایران را تغییر داده و این تغییر بازی علاوه بر آنکه در سیاست خارجی میتواند به کمک ترامپ بیاید در سیاست داخلی نیز میتواند به عنوان برگ برنده در انتخابات ۲۰۲۰ مطرح شود.
البته نباید فراموش کرد که با وجود این تغییر رفتار آمریکا به هیچ وجه قابل اعتماد نیست و توجه به مذاکرات منتهی به برجام و اقدامات دولت ترامپ برای برهم زدن این توافق هستهای میتواند در مذاکرات احتمالی آینده چراغ راه باشد.
انتهای پیام/س
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد